„We moeten ophouden om steeds ”je bent bijzonder” te zeggen en kinderen dat te laten herhalen”, zegt onderzoeksleidster Jean Twenge, hoogleraar aan de universiteit van San Diego. „Kinderen zijn al egocentrisch genoeg.”Twenge en haar collega’s hebben antwoorden bestudeerd die 16.475 studenten tussen 1982 en 2006 hebben ingevuld op een vragenlijst voor een NPI-test (Narcissistic Personality Inventory). Daarin wordt onder andere commentaar gevraagd op uitlatingen als ”Ik vind dat ik bijzonder ben”, ”Ik kan mijn leven leiden hoe ik maar wil” en ”Als ik over de wereld regeerde zou alles veel beter zijn”.

Zij concludeerden dat de studenten met het verlopen van de jaren steeds hoger scoorden op de meetlat voor een narcistische persoonlijkheid. In 2006 haalde tweederde van de studenten een bovengemiddelde score, 30 procent meer dan in 1982.

Narcisme kan z’n voordelen hebben, bijvoorbeeld als je nieuwe mensen ontmoet, zegt mede-onderzoeker Keith Campbell. „Helaas kan narcisme ook heel negatieve gevolgen hebben voor de samenleving, waaronder het verlies van intieme relaties met anderen.” Volgens het rapport hebben narcisten de neiging spelletjes te spelen, oneerlijk te zijn, controle te willen uitoefenen en geweld te gebruiken en kenmerken hun liefdesrelaties zich door kortstondigheid, neiging tot ontrouw en gebrek aan emotionele warmte.

Narcisten hebben over het algemeen gebrek aan empathie, reageren vaak agressief op kritiek en zullen eerder zichzelf helpen dan anderen, zegt Twenge, schrijfster van het boek ”Generatie Ik: waarom hedendaagse Amerikaanse jongeren meer zelfvertrouwen hebben, assertief zijn en denken overal recht op te hebben - en zich ellendiger voelen dan ooit”.

Volgens de onderzoekers is de trend terug te voeren tot de ”eigenwaardebeweging” van de jaren ’80. Als voorbeeld noemt Twenge een liedje dat op de wijs van Vader Jacob op de kleuterschool wordt gezongen: ”I am special, I am special, look at me”.Volgens haar helpt ook de moderne technologie mee het narcisme te bevorderen. „Alleen al de namen, zoals MySpace en YouTube, moedigen het aandacht trekken aan.”

Sommige analisten prijzen hedendaagse jongeren omdat ze meer dan vroeger bereid zijn vrijwilligerswerk te verrichten. Maar dat overtuigt Twenge niet. Ze wijst erop dat veel middelbare scholen graag zien dat hun leerlingen sociaal zijn en denkt dat jongeren vooral vrijwilligerswerk doen omdat het goed staat op hun cv.

De toename van narcisme is te uitgesproken om pasklare oplossingen te kunnen bedenken, zegt Campbell. Maar hij denkt dat te grote toegeeflijkheid tot de oorzaken behoort. Gezaghebbender optreden van ouders zou waarschijnlijk helpen.

Vorige maand publiceerde de universiteit van Los Angeles in Californië ook een verontrustend rapport over de levenshouding van studenten. Van een groep geënquêteerde eerstejaars vond bijna driekwart het belangrijk om „financieel zeer welgesteld” te zijn. In 1980 was dat 62,5 procent en in 1966 42 procent.

De jongeren herkennen wel iets in de onderzoeksresultaten, maar vinden de negatieve conclusies te ver gaan. Hanady Kader, een ouderejaarsstudente aan de universiteit van Washington, zegt dat zij afgelopen zomer vrijwilligerswerk heeft gedaan bij vluchtelingenhuisvesting en dat veel van haar medestudenten ook sociaal actief zijn. Wel ziet ze dat sommige studenten zo met hun carrière bezig zijn dat het onderhouden van vriendschappen eronder kan lijden.

Kari Dalane, een tweedejaars uit Vermont, zegt dat de meeste van haar leeftijdgenoten politiek actief zijn en helemaal niet zo op zichzelf gericht. „Ze willen er goed uitzien, zich amuseren, maar dat betekent niet dat ze geen oog hebben voor de rest van de wereld.” En de antwoorden op de narcismetest vindt zij niet per se negatief. „Het zou deprimerender zijn als mensen zeggen: Nee, ik ben niet speciaal.”