Donderdag en vrijdag zijn de regeringsleiders in Brussel bijeen voor hun traditionele lenteberaad. Dat stond de afgelopen jaren steevast in het teken van de zogeheten Lissabonstrategie, het programma met maatregelen om de economie van de Unie qua groei, werkgelegenheid en concurrentievermogen tot de meest succesvolle van de wereld te maken. Maar ditmaal eist vooral een ander thema de aandacht op: het klimaat en, in samenhang daarmee, het energiebeleid.Voorzitter Barroso van de Commissie beschouwt dit dossier inmiddels als de nieuwe topprioriteit. Hij wil er in de tweede helft van zijn eind 2009 aflopende ambtstermijn graag mee scoren. Bij de presentatie van de voorstellen, begin januari, proclameerde hij niet minder dan een „industriële revolutie”, gericht op schoner en zuiniger, om het met twee kernwoorden uit te drukken.

De door hem en zijn college beoogde aanpak mikt erop in de EU de uitstoot van het broeikasgas CO2 terug te dringen tot in 2020 een niveau dat 20 procent onder dat van 1990 ligt. Als de rest van de wereld meedoet, zal zelfs worden aangekoerst op een reductie van 30 procent. Verder dient over dertien jaar de benodigde hoeveelheid energie voor 20 procent afkomstig te zijn uit hernieuwbare bronnen zoals water, wind en zon. Van de brandstof die het wegtransport verbruikt, moet dan 10 procent bestaan uit bioproducten, waarbij we praten over uit koolzaad gewonnen biodiesel en uit granen en suikerbieten vervaardigd bio-ethanol.

Brussel zet met dit concept hoog in. Om daadwerkelijk resultaten te boeken, heeft het uiteraard de medewerking nodig van de afzonderlijke regeringen. Zijn die bereid de streefcijfers te onderschrijven en merken zij die aan als bindend of slechts als indicatief en vrijblijvend? De bedoeling is dat op deze punten de krokustop helderheid verschaft.

In een later stadium draait het -en dan barst het gevecht waarschijnlijk pas echt los- om de verdeling van de te verrichten inspanningen over de 27 EU-leden. In hoeverre draagt elk ervan bij om de normen voor een duurzame leefomgeving te vertalen in concrete actie en schuiven zij niet de lasten af op de partners? zijn dan de cruciale vragen. Met prachtige beloften alleen bereik je immers niets.

Vanuit sommige hoofdsteden klinkt terughoudendheid. Bondskanselier Merkel, de huidige voorzitter van de Unie, roept op tot dwingende afspraken, in die zin dat lidstaten die in gebreke blijven voor het Europees Hof van Justitie kunnen worden gedaagd. Maar zij stelt zich tegelijk in de richting van de collega’s niet erg ruimhartig op. Haar land heeft zich onder het nu geldende Kyotoprotocol verplicht tot meer dan evenredige prestaties en in de periode na 2012 opnieuw wat extra’s doen, behoort volgens haar niet tot de mogelijkheden.

Frankrijk voelt weinig voor harde doelstellingen. Misschien geeft politiek Parijs echter zijn aarzeling op, zo valt in Brussel te beluisteren, in ruil voor de erkenning dat uitbreiding van kernenergie, iets waarmee de betrokken grootmacht vooroploopt, ook een manier is om het aandeel van hernieuwbare bronnen in de totale mix te vergroten. Omdat nucleaire centrales een gevoelig onderwerp zijn, heeft de Europese Commissie in haar benadering geen oordeel uitgesproken hierover.

De naties uit Oost-Europa wijzen erop dat hun economische activiteit mede dankzij de toetreding tot de EU een forse expansie vertoont. Dat maakt het wel erg moeilijk, zo redeneren zij, de vervuiling van de lucht door de emissie van kooldioxide met een vijfde te beperken. Finland op zijn beurt haalt zijn papierindus-trie erbij. Die slorpt nu eenmaal veel energie op. Bovendien nopen de lage temperaturen in het noorden van ons continent ertoe daar harder te stoken dan elders om huizen, kantoren en overige gebouwen te verwarmen.

Ondertussen maant Barroso tot daadkracht. Hij houdt in een recent kranteninterview de premiers voor dat de komende vergadering de kans biedt tot beslissende stappen ten aanzien van een van de grote mondiale uitdagingen van deze tijd. „We hebben lang genoeg gepraat, nu moeten we handelen. We kunnen het ons niet veroorloven de doelen niet te halen”, benadrukt hij.

Van Nederlandse zijde hoeft hij in ieder geval geen weerstand te vrezen. De voornemens in het regeerakkoord van het vierde kabinet-Balkenende sporen met die van de Europese Commissie. De coalitie van CDA, PvdA en CU heeft milieu en klimaat hoog op de agenda geplaatst.