De demissionaire Servische regering had dinsdagavond een tekst voorgesteld waarin het plan-Ahtisaari een „schending van de territoriale integriteit en soevereiniteit van Servië” wordt genoemd. Tijdens het verhitte debat haalde met name de spreker van de radicaalnationalistische en antiwesterse Servische Radicale Partij (SRS), de grootste partij in het parlement, fel uit naar het Westen en de „verraders” in eigen land.De Fin Ahtisaari heeft eerder deze maand een soort soevereiniteit onder internationaal toezicht voorgesteld voor de Servische provincie Kosovo, die in meerderheid door Albanezen wordt bewoond. Komende week praten betrokken partijen in Wenen verder over het plan.

Het was gisteren de eerste keer dat het in januari gekozen parlement van Servië bijeenkwam.

De Nederlandse minister Bot van Buitenlandse Zaken kreeg woensdag eerder op de dag al te horen dat Servië het recht heeft de voorstellen van VN-gezant Martti Ahtisaari af te wijzen en dat dit beslist geen extreme opvatting is. Ahtisaari mag voorstellen doen over de status van Kosovo, maar hij heeft niet het recht de grenzen van Servië te trekken.

Bot kreeg deze boodschap te horen van zijn Servische collega Vuk Draskovic tijdens een bezoek aan Belgrado. Bot toonde na zijn gesprek met Draskovic wel enig begrip voor diens opvattingen. „Maar we willen hier niet weer een burgeroorlog en de situatie kan zo niet voortduren. Er moet een oplossing komen en ik ben blij dat de Serviërs in elk geval bereid zijn te onderhandelen en varianten op het voorstel van Ahtisaari gaan presenteren.”

Bot beaamde dat de boodschap van Draskovic „keihard” was. „Emotioneel is Servië er niet aan toe om Kosovo los te laten.” Servië is wel bereid in te stemmen met vergaande autonomie voor Kosovo, zolang dat maar binnen de grenzen van Servië blijft. „Ze verwijzen steeds naar de relatie tussen China en Taiwan: één staat, twee systemen”, aldus de minister.

Op weg naar Belgrado had Bot -bezig aan waarschijnlijk zijn laatste buitenlandse reis als minister- al verwezen naar de volksaard van de Serviërs. „Wij zijn pragmatisch en rationeel, maar Servische vrienden hebben me altijd voorgehouden dat ze emotioneel zijn, dat ze vreselijk boos kunnen worden en messen trekken. Eer en eergevoel spelen hier een veel grotere rol.”

Bot sprak ook met de Servische president Boris Tadic, die kandidaat is om in de nieuwe regering premier te worden. Tadic is pro-Europees maar ook fel tegen onafhankelijkheid voor Kosovo. „Tadic was heel beslist over zijn doel: tegen elke prijs bijna wil hij Servië binnen de EU en de NAVO krijgen. Hij wil er alles aan doen om aan onze voorwaarde van volledige medewerking met het Joegoslavië-tribunaal te voldoen”.

Nederland is op dit punt een van de strengste in de leer binnen de EU. Voor Bot is dat werkelijk nodig, omdat Den Haag gastheer is van het Joegoslavië-tribunaal. Maar ook om andere potentiële EU-lidstaten duidelijk te maken dat de criteria voor toetreding streng worden gehandhaafd. Dat hadden de Europese regeringsleiders in december afgesproken, maar volgens Bot zijn sommige landen daar al mee aan het schuiven.

Kosovo’s VN-bestuurder Joachim Rücker heeft intussen VN-politiecommissaris Stephen Curtis verzocht met onmiddellijke ingang zijn functie neer te leggen. Aanleiding hiertoe vormen botsingen tussen de politie en etnisch Albanese demonstranten afgelopen weekeinde, waarbij twee doden vielen.

Rond de 3000 demonstranten braken zaterdag in Pristina door een kordon heen dat de politie rond een regeringsgebouw had gelegd. De politie maakte daarop met geweld een eind aan de demonstratie, waarbij twee betogers werden gedood met rubberkogels. Twee andere demonstranten raakten ernstig gewond.