Voor agrariërs is Hamster (65) geen onbekende. Als een van de leden van de beruchte ”Bende van vijf” trok de Groninger in 1990 ten strijde voor een menswaardiger bestaan voor akkerbouwers.Het vijftal coördineerde de boerenopstand waarbij onder het motto ”Zonder graan geen bestaan” honderden opstandige akkerbouwers met hun tractoren dagenlang de snelwegen in de Randstad blokkeerden en tevens poogden het Binnenhof te bezetten.

De prijs voor graan -„de kurk waar de akkerbouw op drijft”- moest omhoog. „De veelbesproken overproductie, hè. Ik was er al jong van doordrongen dat ongeacht wat een boer ook zaait, op het moment dat hij het oogsten wil, het product eigenlijk al in overvloed aanwezig is.”

Gaandeweg zijn boerenloopbaan overpeinsde de Oost-Groninger dergelijke problematiek veelvuldig en sprak erover met collega-boeren en wetenschappers van Wageningse landbouwuniversiteit. „Dan filosofeerden we zo’n beetje over waar het toch heen moest in de toekomst.”

De gesprekken sterkten Hamster in zijn mening dat agrariërs, om te kunnen overleven, zich veel sterker zouden moeten richten op productie voor de non-foodsector. „De aarde heeft een veel groter opbrengend vermogen dan nodig is voor menselijke consumptie. Mits duurzaam geproduceerd, biedt dat perspectief.”

Inmiddels brengt de Groninger die overtuiging voluit in praktijk. Op de 170 hectare landbouwgrond die de maatschap Hamster in Nieuwolda bezit, teelt hij op dit moment zo’n 15 hectare koolzaad. Waren de oliehoudende pikzwarte korrels vroeger hoofdzakelijk bestemd voor menselijke consumptie (spijsolie), tegenwoordig rijdt een groeiend wagenpark op koolzaadolie, een milieuvriendelijk alternatief voor gewone diesel.

Per hectare oogst Hamster in de maand juli zo’n 4500 kilo koolzaad. Dat gaat rechtstreeks naar de Noord-Nederlandse Oliemolen in Farmsum, waar grote machines de olie volautomatisch uit de korrels persen. Met een zeventigtal collega-koolzaadboeren uit de regio heeft Hamster een belang genomen in de exploitatie van de molen die minister Veerman van Landbouw in 2005 opende. „Aanvankelijk kenden we wat startproblemen, maar we draaien nu op volle toeren.”

De in Farmsum gewonnen koolzaadolie wordt vermarkt door het Friese Solar Oil Systems, een bedrijf dat in 2000 van de overheid een licentie ontving om jaarlijks 3,5 miljoen liter koolzaadolie accijnsvrij als dieselvervanger te slijten. De ondernemers in de koolzaadsector bepleiten inmiddels al een vrijstelling van 75 miljoen liter. „De verkoop dekt nu bij lange na de vraag niet. Bovendien hebben diverse grote vervoerders al serieuze interesse getoond om hun wagenpark te laten rijden op puur plantaardige olie.”

Dat de overheid vooralsnog uitermate terughoudend is in het stimuleren van dergelijke toekomstgerichte ontwikkelingen in de landbouw, vindt Hamster onbegrijpelijk. „De overheid moet meer voorwaardenscheppend bezig zijn. In Duitsland geldt bijvoorbeeld een totale vrijstelling van accijns op koolzaadolie als dieselvervanger. Zoiets hoeft natuurlijk niet eeuwig voort te duren, maar om de sector aan de gang te helpen is het onontbeerlijk. We zijn in Nederland al rijkelijk laat: onze vooraanstaande positie op agrarisch gebied hebben we inmiddels verkwanseld.”

Hamster gelooft in de landbouw als de energieleverancier van de toekomst. Naast puur plantaardige koolzaadolie als vervanger van conventionele diesel, ziet de Groninger nog legio kansen voor de sector, zoals het verkrijgen van ethanol uit graan als substituut voor benzine of het door co-vergisting winnen van gas uit mest als vervanger van aardgas. „Weet u, er is zo veel innovatie mogelijk. Dat maakt het boerenleven nu zo machtig interessant.”

Zelfs met de restjes uitgeperste koolzaadkorrel gaan Hamster en consorten de boer op. Op dit moment wordt het eiwitrijke overblijfsel, koolzaadkoek genaamd, nog in veevoer verwerkt, maar de Groninger heeft grote plannen .„We hebben wat microbiologen losgelaten op de koolzaadkoek. Die lieten er wat bacteriën op groeien en toen bleek er een product te ontstaan dat dezelfde werking heeft als gistextract, maar stukken goedkoper is.”

Hamster noemt de vinding „het gouden randje aan het hele koolzaadgebeuren.” „Gistextractvervanger komt van pas bij de productie van allerlei soorten yoghurt en kaas. We zitten nog in de testfase, maar binnen een halfjaar zetten we het product in de markt.”