Het is nog niet te laat volgens Steven Wöndu, de Sudanese ambassadeur in Japan. Hij is een zuiderling en was nauw betrokken bij het tot stand komen van het vredesakkoord tussen de centrale Sudanese regering en de Sudanese bevrijdingsbeweging SPLM, dat op 9 januari 2005 werd ondertekend.In een commentaar in een Sudanese krant schrijft Wöndu: „Onze verwachtingen waren hooggespannen toen de handtekeningen werden gezet. Voor het eerst zouden wij zuiderlingen de controle hebben over ons eigen land, leven en toekomst. We wisten dat het zuiden van Sudan het minst ontwikkelde stukje aarde was. Maar we zagen dat juist als een mogelijkheid om een nieuw Sudan op te bouwen.

Er bestond een uitgewerkt plan over hoe we dat zouden doen. In 2008 zouden we een aanvaardbaar wegennetwerk hebben. Voedselzekerheid zouden we bereiken door iedere familie te stimuleren haar eigen voedsel te verbouwen. Zelfvoorziening van het hele land moest thuis beginnen. Voedselindustrie en export zouden daarna vanzelf volgen. Gezondheidszorg, onderwijs en de opbouw van de overheidsinstanties waren allemaal uitgedacht en op papier gezet.”

Het enige wat nodig was voor de uitvoering van de plannen was geld. Maar ook daaraan zou geen gebrek zijn. Volgens het vredesakkoord zou Zuid-Sudan weliswaar onderdeel blijven van Sudan, maar wel een eigen regering hebben. Die regering zou de helft krijgen van de opbrengst van de oliewinning in haar gebied. Een bedrag van enkele honderden miljoenen dollars per jaar. Daarnaast had de internationale gemeenschap enkele miljarden dollars toegezegd voor ontwikkelingshulp.

Er vindt veel ontwikkeling plaats in Zuid-Sudan. De hoofdstad Juba bestond twee jaar geleden vooral uit rieten hutten en zandwegen. Nu worden er veel stenen gebouwen uit de grond gestampt, kun je logeren in luxe hotels en ligt er al zo’n 60 kilometer asfalt. Mobiele telefoonnetwerken opereren al in de grotere steden.

De meeste gewone mensen merken echter nog bitter weinig van de economische vooruitgang. Kinderen nemen ook in Juba nog steeds stenen mee naar een school om op te zitten. Er is een gebrek aan stoeltjes, tafeltjes, schoolborden en schoolboeken. De gezondheidszorg functioneert nog steeds slecht.

Vijf hulporganisaties, waaronder Care, Oxfam en Christian Aid, waarschuwen dat de internationale gemeenschap meer aandacht (lees: financiën en politieke druk) moet besteden aan de ontwikkeling van Zuid-Sudan. „De aandacht is na twee jaar verschoven van het zuiden van Sudan naar de oorlog in Darfur. Als er geen actieve steun komt voor het vredesproces, bestaat er een reële kans dat de gevechten worden hervat. De internationale gemeenschap moet begrijpen hoe broos de vrede is”, zegt Gary McGurk van Care.

Een belangrijke reden voor de achterstand van de ontwikkeling van Zuid-Sudan is de dood van SPLM-leider John Garang. Enkele maanden na de ondertekening van het vredesakkoord in 2005 kwam hij om het leven, doordat een helikopter met hem aan boord neerstortte. Naar de oorzaak van het ongeluk zijn al drie onderzoeken uitgevoerd, die tot de conclusie komen dat het echt een ongeluk was. Er blijven echter hardnekkige geruchten dat het opzet was.

Garang was de verpersoonlijking van het verzet van Zuid-Sudan tegen de centrale regering in Khartoem. Hij had alle touwtjes stevig in handen en toen hij om het leven kwam stond de kar stil. Bovendien was de angst groot dat het machtsvacuüm dat hij achterliet zou zorgen voor een nieuwe strijd om zijn opvolging. Die bleef echter uit. Opgelucht haalde de Zuid-Sudanese bevolking adem toen Garang zonder slag of stoot werd opgevolgd door de huidige president van Zuid-Sudan, Salvador Kiir.

De onderlinge verdeeldheid van stammen en groepen in Zuid-Sudan is een andere belangrijke reden voor vertraging bij de economische ontwikkeling. Er leven tal van stammen en clans die traditioneel met elkaar strijden over het eigendom van grond. Nu moeten deze stammen leren samen te leven in een moderne democratie.

Enkele weken geleden werd zichtbaar hoe fragiel de vrede in Zuid-Sudan is. Bij de stad Malakal ontstonden gevechten waarbij in enkele dagen minstens 150 mensen om het leven kwamen.

De grens tussen Zuid-Sudan en het noorden is nog niet precies vastgesteld. Ook dat kan een bron voor spanningen worden. Bovendien blijft de verdeling van de opbrengsten van de oliewinning een struikelblok. Op papier is het mooi geregeld, maar de twee regeringen blijven steggelen over de hoogte van daadwerkelijke overgeboekte bedragen.

Dat de spanningen tussen het zuiden en het noorden en de onderlinge spanningen tussen stammen en clans in Zuid-Sudan nog niet hebben geleid tot grootschalige gevechten, komt vooral doordat de bevolking het vechten beu is. De burgeroorlog met het noorden duurde maar liefst twintig jaar. Daarbij kwamen ruim 2 miljoen mensen om het leven.