Een harde aanval van een atheïst op God en religie, zo is ”God. Een misvatting”, het nieuwe boek van Richard Dawkins, te kwalificeren. De Engelse titel klinkt nog scherper: ”The God Delusion”, oftewel ”God als waan”. Wie godsdienstig is, heeft dat gewoon van zijn ouders geërfd. Het is een kwestie van indoctrinatie of, zoals het elders bij Dawkins luidt: God is een parasitair geestesvirus. Dawkins is er alles aan gelegen om wetenschappers los van God te krijgen. Religieus getinte uitspraken van Albert Einstein, Stephen Hawking en Paul Davies legt hij zo uit dat ze God vooral als metafoor en figuurlijk beschouwen. Fel haalt hij uit naar iemand als Richard Swinburne, de Oxfordse theoloog die juist het bestaan van God op een redelijke manier aannemelijk wil maken, alsmede naar de Templeton Foundation en de christenapologeet C. S. Lewis. Gelovige wetenschappers zijn nog steeds niet „echt zeldzaam”, stelt Dawkins tot zijn ergernis vast, maar de echte wetenschappers zijn geen christenen. Dat blijkt volgens hem uit de reeks Nobelprijswinnaars.

Dawkins legt een bekeringsijver aan de dag als hij zegt dat het zijn taak is af te rekenen met de positieve argumenten die in de loop van de geschiedenis ten gunste van het geloof zijn aangevoerd. De hypothese van zijn boek is dat elk rationeel wezen dat complex genoeg is om iets te ontwerpen, louter ontstaat als het eindproduct van een langdurig proces van geleidelijke evolutie.

Veel passages in het boek gaan over biologische discussies. Darwins theorie van de evolutie door natuurlijke selectie is „de ultieme wetenschappelijke bewustmaker.” Hij veegt de vloer aan met godsbewijzen. Hij zegt dat de beschikbare bewijzen nooit de waarschijnlijkheid van Zijn bestaan kunnen opleveren. Het bestaan van God is technisch weliswaar niet weerlegbaar, „maar heel, héél onwaarschijnlijk.” Maar ook godsdienstige ervaring geldt voor Dawkins niet als overtuigend argument, in het licht van de kennis van psychologie en hallucinaties.

Dawkins is op zijn eigen vakterrein het sterkst. Maar als het gaat om theologische argumenten komt hij met allerlei goedkope verhalen van tegenstrijdigheden en verdraaiingen in de Bijbel. Zoals: „Niemand weet wie de vier evangelisten waren, maar het staat vrijwel vast dat ze Jezus nooit persoonlijk hebben ontmoet.” Al is het Nieuwe Testament in zijn ogen beter dan het Oude, de verzoeningsleer noemt hij „kwaadaardig, sadomasochistisch en stuitend.” Typerend taalgebruik: „Adam die zogenaamd de oerzonde had gepleegd, heeft überhaupt nooit bestaan. Dat Paulus dat niet wist, is nog te vergeven, maar de alwetende God moet ervan op de hoogte zijn geweest.”

Dawkins legt wel terecht de vinger bij de al te drieste ’bewijzen’ van Gods bestaan. Zo is er een website waarop er niet minder dan 300 staan vermeld. Hij heeft ook een punt als hij zegt dat godsdienst een sfeer van geweld kan oproepen. Zo stelt hij dat de moslimterroristen die de vliegtuigen in de Twin Towers boorden mensen waren die echt geloofden dat ze op datzelfde moment in het paradijs kwamen. Ze waren geen schurken, zoals Bush en anderen willen doen geloven, maar gelovigen die de Koran goed kenden, aldus Dawkins.

Ook kan godsdienst mensen terroriseren door angst. Dawkins citeert diverse mensen voor wie de vrees voor de hel er zo ingepompt is dat een normaal godsdienstig leven niet meer mogelijk was. Hij noemt het schrijnende voorbeeld van een hoofdverpleegkundige die gelovigen met veel angst zag sterven, terwijl ongelovigen in alle rust het leven verlieten.

Maar dit alles maakt zijn kruistocht tegen alles wat met geloof en religie te maken heeft niet beter verteerbaar.