Het nieuwe identificatiesysteem, in Japan Juki Net genoemd, is een gecomputeriseerd landelijk netwerk waarin elke inwoner van Japan een nummer van elf cijfers krijgt toegewezen. Via dit nummer kunnen gemeentes, ministeries en overheidsbureaus onmiddellijk naam, geslacht, adres en geboortedatum oproepen van wie dan ook in Japan.

De Japanse overheid besloot het systeem op te zetten om de administratie van de burgerlijke stand effectiever te maken. Uiteindelijk wil Japan alle informatie voor elke Japanner samenbrengen onder één enkel identificatienummer. Het aanvragen van bijvoorbeeld een paspoort of een sociale uitkering wordt hierdoor gemakkelijker en sneller, zeggen de bureaucraten in Tokio.

De centrale overheid zegt dat enkel onbelangrijke informatie in het systeem wordt ondergebracht. Maar Japanse burgers, eraan gewend dat de centrale overheid al eeuwenlang over hen heen loopt zonder er aandacht aan te besteden, koesteren argwaan. Ze zijn ervan overtuigd dat er misbruik gemaakt zal worden van Juki Net, en geloven ook de beloftes van de overheid niet dat er geen lekken zullen optreden. Het grote landelijke dagblad Asahi Shinbun vond in een onderzoek dat 86 procent van de ondervraagden verwacht dat er informatie zal uitlekken.

Tegenstanders zijn vooral achterdochtig omdat Juki Net oorspronkelijk enkel on line mocht gaan na het aannemen van een nieuwe wet om privacy te beschermen. Dit was notabene een clausule in de wet waarmee Juki Net in 1999 werd aangenomen. Deze privacywet werd echter vanwege enorme oppositie deze zomer niet aangenomen. Juki Net werd desondanks afgelopen week toch aangesloten. Zonder een wet om overtreders te straffen, zeggen de tegenstanders, is de kans veel te groot dat hackers of criminelen het systeem zullen binnendringen, of dat bureaucraten zelf misbruik maken van de informatie.

Zes gemeenten, waaronder Tokio’s havenstad Yokohama, zijn het met deze tegenstanders eens. Tot grote woede en consternatie van de centrale planners besloten zij afgelopen week hun bestanden van de burgerlijke stand niet aan te sluiten op Juki Net. Met meer dan 3300 gemeenten in Japan, lijkt het zestal gemeenten dat besloten heeft de centrale overheid te negeren, niet echt belangrijk. Maar in Japan heeft de centrale overheid het al eeuwenlang volledig voor het zeggen. Kritiek uit het achterland wordt niet geduld. De opstand van de regionale gemeenten komt daarom als een grote en verfrissende verrassing. Gisteren werd die zelfs ondersteund door een demonstratie in Tokio. Daar scheurden in gevangeniskledij gehulde burgers de papieren in stukken.

De kritiek blijkt ook niet ten onrechte. Juki Net was nog maar twee dagen on line of het cement vertoonde scheuren. In de prefectuur Osaka werd de informatie van meer dan 2500 inwoners van de stad Moriguchi naar de verkeerde mensen gezonden. Het systeem bleek ook moeite te hebben met tweelingen en allochtonen. In de stad Daito werd iedereen met dezelfde geboortedatum binnen hetzelfde gezin uit het bestand gewist. In een andere stad ontvingen 23 Japanners met allochtone echtgenoten papieren waarin zij plotseling getrouwd bleken te zijn met een willekeurige Japanner.

De centrale overheid noemde de problemen „groeipijnen.” Naoki Nagumo, een ambtenaar op het ministerie van Openbare Diensten, zei in een interview met de Japanse pers dat alles „vlotjes” liep. „De problemen veroorzaken geen lichamelijk letsel en ze zijn zeker niet gevaarlijk”, zei hij nonchalant. Hij benadrukte dat het systeem nieuw is en dat alle problemen er snel uitgestreken zullen worden. Japanners werden er afgelopen week echter aan herinnerd dat je hier niet veel vertrouwen in kunt hebben. De elektronicagigant Fujitsu maakte bekend dat afpersers de hand hadden weten te leggen op geheime informatie uit een netwerk dat het had ontworpen voor de Japanse strijdkrachten.

Dezelfde week moesten officieren van justitie, met schaamrood op de kaken, toegeven dat zij per ongeluk geheime documenten over een Japanse parlementariër die zij vervolgen voor corruptie, naar het verkeerde faxnummer hadden gestuurd. De papieren kwamen terecht bij een hevig verbaasde makelaar, die ze onmiddellijk doorspeelde naar de pers.

De Japanse overheid kampt bovendien al jaren met aanvallen van hackers die de overheidsnetwerken van Japan net zo gemakkelijk binnenlopen als de voordeur van hun eigen huis. Japan is wereldwijd berucht om zijn achterstand in netwerkveiligheid. Mocht Juki Net toch veilig zijn, dan resteert de slechte ervaring die inwoners van Japan hebben met hun overheid.

Nog geen drie maanden geleden werd het Japanse Bureau van Defensie op heterdaad betrapt bij het verzamelen van informatie over Japanse ingezetenen die informatie hadden aangevraagd onder de vorig jaar aangenomen wet voor vrijheid van informatie. Nadat dit incident bekend werd, probeerde een ambtenaar de informatie over de aanvragers uit te wissen. Erger nog, een parlementariër van de regerende partij poogde het rapport over het incident onder tafel te moffelen.

Een wet die bedoeld was om de Japanse overheid meer open en doorzichtig te maken, werd gebruikt om informatie te verzamelen, waaronder politieke opvattingen, over gewone burgers. De straf voor dit serieuze misbruik van de wet? Een tijdelijk mes in het salaris van de overtreders. Geen wonder dat Japanners ongerust zijn. Maar, zegt Tokio, alles is onder controle en niemand hoeft zich zorgen te maken. Net een echte Grote Broer.