De ChristenUnie is een nieuw hoofdstuk van haar geschiedenis ingegaan. Na een mooie verdubbeling -al weken was duidelijk dat het geen nek-aan-nekrace tussen Balkenende en Bos zou worden, waarvan de CU heeft kunnen profiteren- lijkt Rouvoet in de formatiebesprekingen een mooie rol te kunnen gaan spelen, waarmee de merkwaardige verkiezingsslogan (”Stem strategisch”) achteraf een profetische lading gekregen heeft. Mooi aan deze overwinning is het feit dat deze niet geheel ten koste van de zusterpartijen CDA en SGP lijkt te zijn gegaan: de CU heeft ook kiezers bij PvdA, GroenLinks en zelfs D66 weggehaald. Met de verworven 6 zetels kan Rouvoet vanwege de uitslagen van de andere partijen zijn bij de campagnestart uitgesproken ambities om bij de formatiebesprekingen een sleutelrol te spelen, waar gaan maken.Spagaat
Spannend is thans wat de koers van de CU gaat worden. De partij die wortelt in twee politiek rechtse partijen, heeft zich de afgelopen vier jaar ontwikkeld tot een meer links georiënteerde partij, wat naar het inzicht van CU-senator Van Middelkoop een spagaat betekent tussen de oorspronkelijke achterban (rechts) en de koers van de partij (links). Vooral toen PvdA-leider Bos in alle peilingen de absolute winnaar leek te worden, gaf Rouvoet blijk van een grote vriendschap met hem (op televisie noemde hij Bos zijn favoriete politicus en verder sms’te hij voortdurend felicitaties naar Bos als er voor de PvdA weer positieve peilingen gemeld werden).

Uit een onderzoek door medewerkers van het Reformatorisch Dagblad naar het stemgedrag van de CU gedurende de afgelopen regeerperiode, bleek dat de CU in grote meerderheid meestemde met de linkse oppositie. Ook de wijze van oppositievoeren was markant: de CU-toon was de afgelopen regeerperiode scherper en feller dan in de tijd dat Nederland door paarse partijen geregeerd werd.

Er was in het CU-optreden zelden blijdschap te merken over het feit dat een zusterpartij regeerde. Regelmatig werd de oppositionele toon van de PvdA en van GroenLinks door Rouvoet overtroffen en zelfs de motie die uiteindelijk de val van het kabinet ingeleid heeft, was ondertekend door de CU.

Christelijk-sociaal
Gedurende de afgelopen campagne werd echter duidelijk dat de achterban niet altijd op deze linkse koers zat te wachten -onderzoek door het RD liet zien dat de meerderheid van de CU-stemmers liever een kabinet zag van CDA/VVD/CU dan van CDA/PvdA/CU-, dat de PvdA niet de grootste zou gaan worden en dat veel tussen CDA en CU zwevende kiezers (”strategische kiezers”) de linkse oppositionele CU-koers niet waardeerden.

Dit alles resulteerde in een koerswisseling: het openlijk flirten met Bos stopte, de typering ”links” werd bevochten en de CU meende zich het begrip ”christelijk-sociaal” -dat de fijnproever doet denken aan de leerstoel die premier Balkenende in een vorige functie bezette- te kunnen toe-eigenen, om vervolgens de suggestie te wekken de enige christelijk-sociale partij te zijn.

In de NRC-recensie van het lijsttrekkersdebat voorafgaand aan de verkiezingen wijst Egbert Kalse, na zijn opmerking over het feit dat alle andere fractievoorzitters collectief de aanval op Balkenende openden, op een apart gegeven: „Links kreeg daarbij opmerkelijk vaak de steun van ChristenUnievoorman André Rouvoet.”

In het lijsttrekkersdebat na afloop van de verkiezingen liet Rouvoet opnieuw duidelijk merken hoezeer zijn politieke voorkeur bij de linkse partijen ligt: hij had weliswaar zowel Marijnissen (SP) als Wilders (Partij voor de Vrijheid) gefeliciteerd, maar bij Wilders had hij aan zijn felicitatie toegevoegd dat hij diens winst betreurde. Ook opmerkelijk aan dit debat was dat de waardering van Rouvoet voor Bos niet wederzijds is: nadrukkelijk gaf Bos aan dat een CDA/PvdA/CU-coalitie niet zijn voorkeur heeft, nadat Rouvoet aangegeven had zo’n kabinet te willen. Halsema liet er geen twijfel over bestaan: de CU hoort bij de linkse partijen.

Te jong
Ook spannend is het antwoord op de vraag wat het eventuele meeregeren door de CU voor gevolgen zal hebben voor de koers en de wijze van opereren van deze partij. Juist de nog niet afgeronde zoektocht naar een eigen CU-koers geeft in de kabinetsformatie kansen en bedreigingen. Kansen, omdat de CU in haar zoektocht zich beweegt tussen CDA en PvdA, waarbij de CU nu bruggenbouwer kan zijn. Meeregeren geeft echter ook bedreigingen: een partij die nog geen erg heldere koers heeft, kan zich het leven moeilijker maken door regeringspartij te worden. Weliswaar biedt het claimen van het begrip christelijk-sociaal en het uitwerken van het bijbehorende gedachtegoed mogelijkheden voor de toekomst, maar deze gedachte is eigenlijk nog te jong om daarop nu als coalitiepartner al te kunnen bouwen.

Los van de inhoudelijke zoektocht zal Rouvoet op zoek moeten naar een nieuwe wijze van opereren. Als regeringskandidaat kan hij niet langer zijn Halsematoon aanslaan, maar zal hij constructief met en over premier Balkenende moeten gaan spreken.

Als Rouvoet bij de coalitiebesprekingen en in de regering zich meer vereenzelvigt met en zich meer aansluit bij de PvdA dan met en bij het CDA, dreigt er een Duits scenario, waarbij het land al na één jaar regering door twee bijkans even grote partijen van een zeer uiteenlopende signatuur, zucht onder de gevolgen van deze patstelling.

Excuses
Al met al ontstaat er een spannende tijd voor de orthodoxe christenen in Nederland: wellicht krijgt Nederland voor het eerst een orthodox-christelijke partij in de regering en mag de CU een weg gaan zoeken bij het dragen van regeringsverantwoordelijkheid. In het verleden is echter gebleken dat partijen met een uitgesproken kleur en stijl daarbij erg verbleken. Ook zal Rouvoet zijn achterban moeten gaan leren dat regeren niet betekent dat je veel naar je eigen hand kunt zetten. De verwijten die hij op harde toon jegens Balkenende geuit heeft, zullen straks zeker ook op Rouvoet van toepassing zijn, als hij de mogelijke kans van regeringsdeelname aangrijpt. Moge hij hiervan leren dat excuses zijnerzijds jegens Balkende op z’n plaats zijn, om vervolgens zonder rancune gezamenlijk en hand in hand de invloeden van de doorgaande ontkerstening te bestrijden.

Gelukkig heeft voormalig premier Lubbers op de avond van de verkiezingen al met Rouvoet gesproken. Moge het Lubbers gegeven zijn Rouvoet de nodige subtiliteit en tact bij te brengen die nodig zijn om in de coalitiebesprekingen niet te snel een te grote broek aan te trekken.

De auteur studeerde politicologie in Rotterdam en Leiden en is directeur van een onroerendgoedontwikkelingsmaatschappij.