Minister van Defensie Henk Kamp en VVD-partijleider Mark Rutte haalden dit weekeinde fel uit naar de linkse oppositie omdat die voorbarige conclusies zou trekken over mogelijke misdragingen van Nederlandse militairen in Irak.Berlijn reageerde zondag in het televisieprogramma Buitenhof op uitlatingen van PvdA-leider Wouter Bos die eerder suggereerde dat er feiten in de doofpot zijn gestopt. „Er is geen doofpotcultuur. Mensen doen hun stinkende best. Er gaat weleens wat mis, maar dat melden we”.

Berlijn ging in op de manier waarop de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) vijftien Irakezen behandelde. Hij gaf aan dat na dit incident in 2003 de instructies zijn aangepast. Hoewel het Openbaar Ministerie geen reden zag voor een strafrechtelijk onderzoek, was het volgens hem wel van belang „een aantal zaken te verduidelijken”. Dat gebeurde in een protocol „waarin werd aangegeven wat wel en niet mag”.

Ook premier Jan Peter Balkenende en minister Kamp reageerden dit weekeinde op de uilatingen van Bos. Kamp, zaterdag op verkiezingscampagne voor de VVD in onder Gelderland, noemde ze schokkend. De premier stelde zaterdag tijdens een CDA-verkiezingsbijeenkomst in Tilburg dat de PvdA-leider „wel heel erg grote woorden heeft gebruikt”.

PvdA, GroenLinks en SP drongen vrijdag aan op een parlementair onderzoek. Het kabinet had op dat moment nog niet gereageerd op de berichten dat Nederlandse militairen in 2003 bij verhoren van gevangenen in Irak over de schreef zouden zijn gegaan.

Kamp zei dat de linkse oppositie te snel conclusies heeft getrokken en stelde hierover „geschokt” te zijn. De VVD-bewindsman kreeg zaterdag bijval van zijn partijleider Rutte. Bij een partijbijeenkomst van de VVD in Drachten noemde hij het „ronduit ongepast” dat Kamp door de PvdA, SP en GroenLinks onder vuur wordt genomen. Volgens Rutte is het trekken van conclusies voor een onderzoek naar de vermeende martelingen is afgerond, ingegeven door electorale motieven.

Het kabinet kondigde vrijdagavond de instelling aan van een onafhankelijke commissie die de gang van zaken gaat onderzoeken. De voorzitter van de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, I. Michiels van Kessenich-Hoogendam, zei op Radio 1 erop te rekenen dat deze organisatie de opdracht krijgt dit onderzoek te doen.

De PvdA-fractie in de Tweede Kamer wil het debat over de vermeende misdragingen van Nederlandse militairen tegenover gevangenen in Irak donderdag voeren, een dag na de verkiezingen. „Daar zet ik op in”, zei PvdA-Kamerlid Frans Timmermans maandagochtend vroeg.

Timmermans wil daarmee voorkomen dat de discussie wordt belast door verwijten van de regeringspartijen CDA en VVD dat de PvdA electorale munt wil slaan uit de affaire. Dat zou het geval kunnen zijn als het debat nog voor de verkiezingen van woensdag wordt gevoerd.

„De kwestie is te ernstig om een debat te belasten met dat soort verwijten”, aldus Timmermans desgevraagd. „Wij willen het debat precies doen. Dat is ook belangrijk voor de veiligheid van de Nederlandse militairen die momenteel in Afghanistan zijn”.

Leden van de Kamercommissies voor Defensie en Buitenlandse Zaken onderbreken maandagmorgen het verkiezingsreces om te praten over het houden van een debat over de kwestie, die de positie van VVD-minister Henk Kamp van Defensie in gevaar kan brengen.

De PvdA wil in ieder geval dat het debat deze week plaatsvindt. Ook SP en GroenLinks sturen hier op aan.