’Tussentijdse’ verkiezingen, omdat er dit jaar niet beslist wordt over het presidentschap. Dat komt over twee jaar weer. Er wordt wel beslist over het volledige Huis van Afgevaardigden (435 zetels), een derde van de Senaat (33 zetels), over 36 gouverneurs -onder wie Arnold Schwarzenegger in Californië- en 37 zogeheten ”initiatieven” of voorstellen. Een van die initiatieven betreft een plan voor strikte antiabortuswetgeving in de staat Zuid-Dakota.Volgens de meeste opiniepeilingen raken de Republikeinse partijgenoten van president Bush zowel in het Huis als de Senaat zetels kwijt. Belangrijkste reden daarvoor is volgens alle opiniepeilingen de grote onvrede van de kiezers over de oorlog in Irak. De Republikeinen probeerden de afgelopen weken het onderwerp Irak te mijden, maar dat lukte niet.

Na de veroordeling van Saddam Hussein tot de strop zeiden verschillende Republikeinen overigens te hopen dat dat de kritiek van sommige kiezers op president Bush’ Irakbeleid verzacht.

Het wordt spannend dinsdag. Treft Bush hetzelfde lot als Bill Clinton bij de tussentijdse verkiezingen in 1994? De Republikeinen veroverden toen de meerderheid in beide kamers van het Congres. Dat vergde de nodige aanpassingen van de Democraat Clinton.

Het is niet verwonderlijk dat beide partijen in de afgelopen dagen nog alle registers opentrokken. „Elke stem telt; daarom spoedde de president zich naar traditioneel ’Republikeinse’ staten om partijgenoten bij te staan”, aldus politiek analist David Boaz van het Cato Research Instituut in Washington.

Nanci Pelosi, Democratisch fractievoorzitter in het Huis van Afgevaardigden, voerde campagne in het noordwesten, waar zij het had voorzien op enkele kiesdistricten die de Republikeinen daar dreigen te verliezen.

Haar partijgenote Hillary Clinton had een betrekkelijk rustig weekeinde. Er stonden een paar politieke spreekbeurten op haar programma in haar eigen staat New York. Volgens de laatste peilingen ligt zij minstens 30 procent voor op haar Republikeinse concurrent John Spencer. Toch waarschuwde Clinton de Democratische kiezers: „Blijf dinsdag niet thuis omdat je denkt dat onze overwinning volgens de laatste peilingen toch wel verzekerd is.”

De opkomst is een zorgelijk punt voor beide partijen. Gewoonlijk komt krap 40 procent van de (geregistreerde) kiezers opdagen bij tussentijdse verkiezingen. Bij verkiezingen waarbij ook beslist wordt over het presidentschap is dat gewoonlijk meer, maar de opkomst van 60 procent in 2004 was uitzonderlijk. „De opkomst hangt in belangrijke mate af van de punten die voor de kiezers van belang zijn”, aldus Boaz.

Voor 90 procent van de kiezers is Irak het belangrijkste onderwerp, aldus een recente peiling van het Ipsos Instituut. Nummer twee is de economie (88 procent), gevolgd door de strijd tegen de terreur (85 procent). Dan volgen de gezondheidszorg (82 procent), de garantie dat social security (AOW) overeind blijft (76 procent) en bestrijding van de corruptie in de politiek (75 procent). Voor 37 procent van de kiezers is een verbod op het homohuwelijk het belangrijkste onderwerp dat de politieke keuze bepaalt.

„De Republikeinen hebben de afgelopen weken geprobeerd de aandacht van de kiezers op de economie te richten. Een positief onderwerp voor hen, want de VS mogen zich verheugen in een solide economische groei, ook al vertraagt die enigszins. Maar de kosten van Irak, in mensenlevens en in dollars, bleef in de peilingen onderwerp nummer 1”, aldus Boaz.

Niet iedereen bleek daarvan onder de indruk. „Hoe de uitslag dinsdag ook uitvalt, wij zullen ons Irakbeleid in onverminderd tempo voortzetten”, verklaarde vicepresident Cheney zondag tegenover ABC-News.

„In onverminderd tempo richting de politieke afgrond”, aldus de reactie van Hillary Clinton.