Vrijdag zou de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, naar Jakarta komen om over de rol van Indonesië in de antiterreurcoalitie te spreken. Van Indonesische kant zal zeker worden aangedrongen op hervatting van de Amerikaanse steun aan de Indonesische strijdkrachten, die na de geweldsgolf in Oost-Timor in 1999 werd gestaakt. Washington lijkt geneigd Jakarta daarin tegemoet te komen, maar de aankondiging van harder optreden in Aceh zou de balans kunnen doen omslaan.

In de openingsrede voor de jaarlijkse bijeenkomst van de Raadgevende Volksvergadering, een soort ’superparlement’, legde Megawati verantwoording af voor het eerste jaar van haar presidentschap. Zij zei dat herstel van veiligheid en openbare orde, met inbegrip van de strijd tegen het terrorisme, dit jaar voor haar regering de hoogste prioriteit heeft. Zij ging met name in op de situatie in Aceh en zei dat de regering zal proberen de vrede in die provincie te herstellen door de gewapende afscheidingsbeweging te verpletteren. Daartoe zullen hardere acties nodig zijn, zei ze, mogelijk doelend op het uitroepen van een uitzonderingstoestand.

Over de economie zei Megawati dat haar regering „bittere en onpopulaire” maatregelen doorvoert om deze uit het slop te halen. Een stabiele munt en lagere inflatie getuigen van enig succes, zei zij. Zij erkende dat buitenlandse investeringen tot nu toe uitblijven ten gevolge van juridische onzekerheid, arbeidsonrust en onveiligheid. Oproepen vanuit de nationalistische oppositie en haar eigen partij om de banden met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) te verbreken wees Megawati van de hand. Voortgaande samenwerking met het IMF is volgens haar nodig om het vertrouwen in de macro-economie en het monetaire beleid te verbeteren.

Megawati zei dat Indonesië ernst maakt met de vervolging van hoge militairen en burgers die betrokken zijn geweest bij schendingen van de mensenrechten in Oost-Timor en op andere plaatsen. Rechtszaken zijn in gang gezet zonder bemoeienis van de overheid, zei ze. Mensenrechtengroepen beschouwen de rechtszaken echter als een aanfluiting. Zij zeggen dat de rechters incompetent zijn en dat er sprake is van intimidatie door de strijdkrachten. Hun standpunt werd bevestigd door de vertoning bij het proces tegen Laskar Jihad-leider Jafar Umar Thalib, waar de rechter donderdagmorgen tot verdaging besloot omdat de verdachte er volgens hem zo pips uitzag.

Voor de Amerikaanse regering heeft de strijd tegen het terrorisme momenteel voorrang op de mensenrechten. Powell zal de Indonesische regering waarschijnlijk vragen meer te doen om terreurverdachten op te sporen. Gisteren zei de Amerikaanse minister in Singapore dat de samenwerking met Indonesië in de loop van de tijd hechter is geworden. Amerikaanse functionarissen hebben gezegd dat Jakarta daar niet te veel ruchtbaarheid aan wil geven, uit angst radicale moslimgroepen tegen zich in het harnas te jagen. Maar het is duidelijk dat Indonesië bij lange na niet zo actief tegen het terrorisme ten strijde trekt als bijvoorbeeld Singapore en Maleisië. Deze landen hebben tientallen verdachten opgepakt en zeggen een spoor te hebben gevonden naar een terreurnetwerk in Indonesië onder de naam Jemaat Islamiyah. Indonesië heeft niemand van die groep opgepakt en ook de leider, Abu Bakar Bashir, is nog altijd op vrije voeten.

Opheffing van het embargo op samenwerking met de Indonesische strijdkrachten en wapenleveranties is door het Amerikaanse Congres afhankelijk gesteld van de mensenrechtensituatie. Verschillende afgevaardigden hebben evenwel betoogd dat herstel van de samenwerking de beste manier is om de strijdkrachten te hervormen. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft de regering ervoor gewaarschuwd niet in zee te gaan met de Indonesische generaals, omdat die zelf betrokken zijn geweest bij het rekruteren en trainen van radicale moslimgroepen.

De Raadgevende Volksvergadering zal tijdens haar twaalf dagen durende zitting onder andere spreken over het invoeren van directe presidentsverkiezingen in 2004, het afschaffen van voor de strijdkrachten gereserveerde parlementszetels en het invoeren van de islamitische wetgeving. Voor het laatste voorstel bestaat weinig steun.