Als een donkere wolk hangt de dreigende afschaffing van het melkquotum boven de agrarische markt. Officieel eindigt het huidige quotasysteem op 31 maart 2015. Wat er daarna gebeurt, weet nog niemand.Toch is er geen boer die ook maar de illusie heeft dat het stelsel na 2015 in zijn huidige vorm zal blijven bestaan. Door de aansluiting van enkele nieuwe EU-lidstaten en toenemende vrijhandel staat de regeling onder zware druk. Het zou zelfs zomaar kunnen dat er al na de evaluatie van de landbouwhervormingen, die voor 2008 op het programma staat, een start wordt gemaakt met het geleidelijk afbouwen van het melkquotasysteem.

In Tilburg heeft donderdag op landelijk niveau een discussie plaats over de vraag hoe de melkveehouderij en de zuivelverwerkers het beste kunnen inspelen op het naderende einde van de melkquotering. Minister Veerman van Landbouw presenteert dan de uitkomst van een onderzoek dat het Landbouw Economisch Instituut (LEI) deed naar de gevolgen van afschaffing van het quotasysteem. Ook beoordeelde het LEI enkele opties om een eventuele geleidelijke afbouw zo gladjes mogelijk te laten verlopen.

De Brabantse melkveehouder Hans Vermeulen is er zeker bij, donderdag in Tilburg. Als vertegenwoordiger van de gemeente Mill-Grave heeft hij zitting in het bestuur van de zuidelijke land- en tuinbouworganisatie ZLTO en volgt hij de ontwikkelingen in melkland op de voet. Vermeulen gaat daarnaast ook uit eigenbelang: in april kocht hij nog een fikse portie melkquotum bij, 20.000 kilo om precies te zijn.

Die laatste aankoop bracht het totale quotum van de Brabander, die zijn melkveebedrijf runt samen met zijn vrouw Sonja, op 650.000 liter melk. Hij vult dit door consequent melk af te tappen bij tachtig koeien die hij huisvest op zijn 35 hectare grond in Sint Hubert. Daarnaast teelt de Brabantse boer mais en wat aardappelen en houdt hij zo’n zestig stuks jongvee.

Nagenoeg ieder jaar koopt Vermeulen melkquotum bij. Twee euro per kilo betaalde de Brabander voor zijn laatste beetje. Exact de prijs die Eurocommissaris Fischer Boel onlangs nog betitelde als „ridicuul” met de waarschijnlijke afschaffing van het quotasysteem in het vooruitzicht.

Ondanks de onzekerheid over de toekomst van melkquota en de relatief hoge prijs ervan kon Vermeulen het niet laten om bij te kopen. „Ik kon er gewoonweg niet omheen. Vorig jaar heb ik geen quotum bijgekocht en kwam ik precies uit met mijn melkproductie. Dit jaar had ik extra ruimte nodig.”

Vermeulen hoopt niet dat hij donderdag voor verrassingen komt te staan. „Plotselinge afschaffing van het quotasysteem zou mijn solvabiliteit in gevaar brengen. Ik ben toch bovengemiddeld gefinancierd door mijn investeringen in melkquota. Bovendien verhoogt dit mijn kale kostprijs met ruim 6 cent per liter.”

Het verhandelbare productierecht voor melk -ingesteld in 1984 om boterbergen en melkplassen in de Europese Unie te bestrijden- heeft zich bewezen, stelt Vermeulen. „Productieoverschotten verdwenen en de zuivelmarkt stabiliseerde zich. Zonder quotasysteem was ik waarschijnlijk al geen boer meer geweest of had ik er op zijn minst een camping naast moeten runnen. Het biedt je de mogelijkheid om uit te breiden. En schaalgrootte is voor een melkveehouder enorm belangrijk.”

Door alle onzekerheid over de toekomst van het systeem daalde de prijs van melkquota sinds Vermeulens laatste aankoop gestaag. In de afgelopen acht maanden werd er in Nederland voor 135 miljoen kilo aan melkquota verhandeld, berekende het Productschap Zuivel onlangs. Dat is 8 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar en tevens het laagste handelsniveau sinds de MKZ-crisis van 2001.

Toch kan de Brabantse melkveehouder zich niet voorstellen dat het quoteringssysteem inderdaad al voor 2015 wordt afgeschaft. „Het zal zo’n vaart wel niet lopen. Landen zoals Groot-Brittannië en Frankrijk hebben in het verleden duidelijk aangegeven het niet al te nauw te nemen met vrijhandelsvraagstukken. Ik moet nog zien of ze nu zonder dwarsliggen het melkquotasysteem opgeven. Tot nog toe kozen deze landen altijd voor de belangen van hun eigen agrariërs.”

De komende tijd kijkt Vermeulen echter wel de kat uit de boom. „Ik koop voorlopig geen quotum bij.” Maar mocht zijn bedrijf toch groei behoeven, dan gaat hij er opnieuw voor. „Ondernemen is risico durven nemen. Anders kom je toch nooit verder?”