Dat blijkt uit een voorlopige rapportage van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, die onder leiding staat van Pieter van Vollenhoven. Het actualiteitenprogramma NOVA citeerde maandag uit het rapport.Door de brand kwamen elf vreemdelingen om het leven. „Als aan het bouwbesluit was voldaan, zouden er minder slachtoffers zijn gevallen”, stelt de raad.

De ministeries zouden bij de bouw van het complex regels en wetten hebben overtreden. Zo was de afstand van de cellen naar de uitgang veel groter dan toegestaan en werkte de installatie die de rook had moeten afvoeren niet. De brandwerendheid van de cellen was niet in orde en de ramen waren niet lang genoeg bestand tegen de hitte.

De bewakers maakten een ernstige fout door de deur van de cel waar de brand begon, open te laten staan. „Dat is vanuit menselijk oogpunt voorstelbaar en bovendien te verwachten onder dergelijke zware condities en zonder voldoende instructies en oefening.”

Justitie heeft volgens de raad al in 2003 van een commissie te horen gekregen dat het gebouw onvoldoende brandveilig was en dat bij een brand veel mensen zouden omkomen. Justitie heeft daarna onvoldoende actie ondernomen. Het complex voldeed niet aan de bouwwetgeving en is ten onrechte in gebruik genomen.

Ook de Rijksgebouwendienst (VROM) krijgt ervan langs. „Er had een actieve houding ten aanzien van de brandveiligheid verwacht mogen worden. Die actieve houding van de Rijksgebouwendienst is nergens uit gebleken.”

De gemeente Haarlemmermeer heeft de bouwvergunning ten onrechte verleend, omdat er te weinig informatie was om een goed besluit te kunnen nemen. De brandweer had onvoldoende actuele kennis van de brandveiligheidsregels van het complex en gaf ten onrechte een gebruiksvergunning af. Bovendien controleerde het korps slecht.

De ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken willen nog niet reageren op het conceptrapport en wachten op de definitieve versie, die over enkele weken verschijnt. Ook burgemeester van Haarlemmermeer F. Hertog wilde nog geen commentaar geven.

GroenLinks wil zo spoedig mogelijk een debat om duidelijkheid te krijgen over de gang van zaken. De partij vreest dat de ministeries de harde conclusies willen afzwakken, aldus een woordvoerder van de partij. „We willen de absolute zekerheid dat we het rapport versneld krijgen.” GroenLinks had donderdag de ministers gevraagd het rapport voor vandaag openbaar te maken of in een brief aan te geven waarom dat nog niet is gebeurd.

Letselschadeadvocaat Martin de Witte, die namens 25 slachtoffers een procedure voert om aan te tonen dat de overheid aansprakelijk kan worden gesteld voor de brand en dat de overlevenden recht hebben op een schadevergoeding, noemt het rapport een blamage voor de overheid. „We wisten uit getuigenverhoren al dat een aantal dingen niet in orde was, maar Van Vollenhoven heeft een breder beeld. En dat beeld is niet best.”