Het onderzoek, dat is uitgevoerd door dr. E. C. M. Ruijven van de Fryske Akademy in Leeuwarden, heeft volgens de onderzoekster en de provincie een opmerkelijk probleem aan het licht gebracht. Friese leerlingen gaan in de periode dat ze in groep 4 tot en met 7 zitten bij rekenen en taal slechter presteren dan leeftijdsgenoten uit de rest van Nederland. In de laagste groepen is er nog geen niveauverschil.Een positieve uitzondering op deze groep zijn de beste leerlingen in Friesland. Zij blijven goed presteren en scoren ook bij de toetsen een cijfer dat op of boven het landelijk gemiddelde ligt.

Volgens Van Ruijven zijn er in de onderbouw van het basisonderwijs geen problemen, maar spelen die alleen in de bovenbouw. Als mogelijke oorzaak noemt zij de achterblijvende kwaliteit van het onderwijs in de hoogste groepen. „Dat geldt dan zowel op het gebied van organisatie en management als op het praktische niveau van het lesgeven zelf.”

In reactie op de gepresenteerde resultaten constateert gedeputeerde Mulder dat er hard moet worden gewerkt aan concrete verbetering van de onderwijskundige kwaliteit in de provincie. Hij belooft dat de provincie de komende jaren als aanjager van concrete maatregelen zal fungeren.

Een van deze maatregelen is het opzetten van een Friese onderwijsmonitor. „Daarmee kunnen we de prestaties van leerlingen beter volgen en onderling vergelijken.” Uit het onderzoek blijkt dat de Friese leerlingen in de onderbouw op hetzelfde niveau presteren als leerlingen in bijvoorbeeld de Randstad.

„Met de onderbouw gaat het heel goed. Dat er achterstanden optreden ligt dus niet aan de kinderen en ook niet aan het milieu waaruit ze komen”, constateert gedeputeerde Mulder.

Volgens Mulder is ook de Friese taal geen oorzaak van de achterblijvende prestaties van de bovenbouw. „Integendeel. Meertalige leerlingen hebben zelfs een pre, omdat ze over een grotere woordenschat beschikken.”

Van Ruijven, wetenschappelijk onderzoeker aan de Fryske Akademy, vergeleek voor haar onderzoek de leervorderingen van leerlingen tussen de groepen 4 en 7 van basisscholen in drie Friese gemeenten: Harlingen, Heerenveen en Smallingerland.

De drie gemeenten hebben in 2001 zelf een eerste onderzoek bij hun basisscholen laten uitvoeren. Dat onderzoek werd gezien als een nulmeting voor het onderzoek dat woensdag is gepresenteerd.