Noorzai is directeur van de afdeling van de Afghan Independent Human Rights Commission (AIHRC) in Kandahar. De AIHRC werd ingesteld door president Karzai om onafhankelijk onderzoek te doen naar mensenrechtenschendingen en corruptie in Afghanistan. Noorzai en zijn mensen houden de situatie in de gaten in Uruzgan, Kandahar en Helmand, en die is allerminst geruststellend, zegt hij. „Er worden gevangenen gemarteld, corruptie is doorgedrongen tot de hoogste regionen en er is hier geen onafhankelijke rechtspraak.”Volgens Noorzai zijn de Amerikanen daar debet aan. „Het interesseert hen niet of hier mensenrechten worden gerespecteerd. Zij zijn alleen maar bezig op terroristen te jagen.” In de zuidelijke provincies neemt de NAVO het militair commando over van de Amerikanen. In Helmand is het bevel reeds overgedragen aan de Britten. In Kandahar zullen de Canadezen het overnemen en in Uruzgan is Nederland bezig troepen te stationeren.

Behalve met de gouverneur van Uruzgan heeft Nederland ook te maken met die in Kandahar. Daar staat de gevangenis waar door Nederlanders gearresteerde personen moeten worden gehuisvest. Volgens internationale regels blijft Nederland ook na hun overdracht aan de Afghaanse autoriteiten voor hun welzijn verantwoordelijk.

„Jullie zullen nog heel wat te stellen krijgen met de gouverneurs in het zuiden”, zegt Noorzai, en hij somt de gebreken per provincie op. Assadullah Khalid, de gouverneur van Kandahar, is oud-officier van de inlichtingendienst. Hij noemt zichzelf een dictator, heeft een eigen militie en houdt privégevangenen vast in overheidsgebouwen. „Zij worden aan hun handen opgehangen en geslagen met stokken. We hebben daarvan bewijzen”, zegt Noorzai.

In Helmand stuurde de vorige gouverneur van die provincie, Shah Mohammed, op het hoogtepunt van zijn macht zijn privéleger af op een politiecommandant die weigerde zich te laten omkopen door opiumsmokkelaars. De smokkelaars bleken voor de gouverneur te werken.

Mohammed werd weggepromoveerd naar Kabul, waar hij senator is geworden. Zijn opvolger worstelt met het uiterst corrupte ambtenarenapparaat van zijn voorganger en krijgt geen voet aan de grond. Noorzai: „Helmand is in feite onbestuurbaar geworden. Het is geen toeval dat dit de provincie is waar nu het hardst wordt gevochten.”

In Uruzgan, de ’Nederlandse’ provincie, is iets soortgelijks aan de hand. De vorige gouverneur, Jan Mohammed Khan, is op instigatie van Nederland vervangen door Abdel Hakim Munib, een talibanbekeerling.

„Dat hij aanhanger van de taliban is geweest, hoeft geen probleem te zijn”, zegt Noorzai. „Erger is dat hij geen enkele macht heeft, waardoor zijn beloftes aan jullie militairen volkomen loos zijn. De mensen van Mohammed Khan bezetten nog steeds sleutelposities en handelen in opium. President Karzai heeft hem benoemd tot speciaal gezant voor de terrorismebestrijding in de zuidelijke provincies, waardoor hij nog steeds de zeggenschap heeft over zijn persoonlijke militie. Dat was een grote fout.”

Volgens Noorzai is er één man in het zuiden die aan alle touwtjes trekt: Ahmad Wali Karzai, een jongere broer van president Hamid Karzai die de speciale vertegenwoordiger van de president in het zuiden is. Hij staat bekend als de grootste drugssmokkelaar van Afghanistan. Dat werd in januari in het weekblad Newsweek door verschillende bronnen bevestigd. „Hij is de onofficiële regionale leider van Zuid-Afghanistan en leidt de hele smokkelstructuur”, zei een hoge ambtenaar van het ministerie van Binnenlandse Zaken, die anoniem wilde blijven omdat hij vreesde voor zijn leven.

Nederlandse vertegenwoordigers, onder wie Tweede Kamerlid Karimi (GroenLinks), spraken begin deze maand met gouverneur Munib van Uruzgan in Kabul, in een huis dat behoort aan Ahmad Wali Karzai. Een veeg teken, vindt Noorzai. „Ahmad Wali heeft dus ook Munib onder controle. Alle gouverneurs in het zuiden doen wat hij zegt.”

Volgens Noorzai kan de wederopbouw in de zuidelijke provincies slechts slagen als de bevolking het Afghaanse lokale bestuur vertrouwt. Daartoe moeten in elk geval de gouverneur van Kandahar en Ahmad Wali Karzai het veld ruimen. Noorzai kent de familie Karzai goed. Hij was bevriend met de vader van Hamid en Ahmad Wali. „Ik heb de president voorgesteld zijn broer ambassadeur in Parijs te maken. Zijn blijvende aanwezigheid zal de NAVO-missie in het zuiden hinderen.”