„Stop, ik zie wat lopen.” Henk Companjen laat zijn auto stoppen, zodat zijn maat Jan Scherpenkate beter kan kijken. Die schijnt met een enorme lantaarn de weilanden tussen Hasselt en Zwolle in. Twee ogen weerkaatsen het licht. „Rij eens wat dichterbij”, fluistert Jan, terwijl zijn hand al naar zijn geweer gaat.Eenmaal dichterbij gekomen, blijkt het om een kat te gaan die door de weilanden sluipt. „Een vos en een kat lijken veel op elkaar in het donker. Maar de ogen van een vos zijn meestal rood en die van een kat groen. Verder staan de ogen van de vos veel verder uit elkaar.”

De beide jagers hebben veel ervaring met de jacht op het roofdier. In 2003 schoten ze in hun gebied 64 vossen, het jaar daarop 40 en vorig jaar 26. „We hebben de populatie hier aardig in de hand.” Voor elk dier moesten de mannen een ontheffing aanvragen bij de provincie Overijssel. „Dat brengt een hele papierwinkel met zich mee.” Henk laat een dikke map zien, die hij altijd in de auto heeft liggen voor het geval hij tijdens de jacht wordt gecontroleerd door de politie.

Door de wetswijziging van de Flora- en faunawet wordt het allemaal een stuk makkelijker. Jagers hebben dan landelijk een vrijstelling om vossen, Canadese ganzen, woelratten en fazanten te schieten als ze schade veroorzaken. „Dat was dringend nodig”, zegt Henk. „Wij krijgen hier in Overijssel vrij snel een ontheffing, maar in zes andere provincies was de jacht helemaal verboden. Daar is het aantal weidevogels dan ook drastisch gedaald.”

Ondanks de intensieve bejaging, zijn ook in het gebied tussen Hasselt en Zwolle veel weidevogels verdwenen. Henk: „Vroeger zaten hier veel wulpen. Sinds de vos hier in de jaren ’80 is gekomen, zijn dat er een stuk minder geworden.” Jan heeft eens met eigen ogen gezien hoe een vos door een veld met enkele kievitsnesten rausde. „Een kraai pikt alleen de eieren in, maar de vos neemt direct alles: de kievit, zijn eieren en zijn jongen. Er bleven alleen wat veren over.”

Niet alleen vogels zijn het slachtoffer. Boer G. Hogeboom uit Hasselt toont een lammetje dat is doodgebeten door het rode roofdier. „Dit dier was veertien dagen oud en waarschijnlijk te zwaar om mee te slepen. Normaal gesproken vind ik er niets van terug.” Hogeboom is al de vijfde boer in het gebied die door de vos is bezocht.

In de uiterwaarden van de Overijsselse Vecht laten de twee jagers een vossenhol zien. Onder een grote wilg zit een opening van zo’n 30 centimeter. Een hoop zand ligt ervoor. „Zonder dat zand zouden we het hol nooit hebben gevonden.” Even verderop ligt weer een hoopje en een paar meter verder weer. Een vossenbouw telt altijd meerdere uitgangen.

Als jagers vroeger eenmaal een hol gevonden hadden, was de jacht niet meer zo moeilijk. Bij elke uitgang ging een jager staan. Daarna werd een fel hondje een tunnel ingestuurd. Daar volgde dan een gevecht op leven en dood. Als de vos vluchtte, werd hij door een jager opgewacht. De jacht met deze zogenaamde aardhonden is nu verboden, maar Jan verwacht dat het binnen enkele jaren wel weer zal worden toegestaan. „Vooral vogelbeschermers smeken ons meer aan het vossenprobleem te doen.”

Voorlopig moeten de jagers het nog op de tijdrovende manier doen: in de auto door het gebied rijden en met de lichtbak het weiland in, in de hoop een vos te verrassen. Vannacht is dat niet het geval. Wel ontdekken de jagers in een weiland vier reeën. De beesten zijn verrast en verblind door het felle licht en blijven doodstil staan. „Zie je nu hoe makkelijk stropen is?” fluistert Henk.

Gemiddeld is het bij de vossenjacht per auto slechts een van de tien avonden raak. Henk: „Vossen zijn slim, ze weten precies dat wij in een natuurreservaat niet mogen jagen en verstoppen zich daar vaak. Die verhalen over slimme vossen zijn al eeuwen oud. Het is dan ook een wonder te noemen hoe Simson in het land van de Filistijnen 300 vossen wist te vangen om ze met een brandende fakkel door het koren te sturen. Ik moet al moeite genoeg doen om er één te pakken.”