Straks geen controle door de marechaussee bij de paleishekken, geen lakeien, geen staatsbanketten. Daarvoor in de plaats komen bewakers van een beveiligingsbedrijf, suppoosten en een horecavoorziening. Mensen die er vroeger van droomden eens bij de koningin binnen te kijken, wandelen straks met een entreekaartje zo naar binnen. Het zal zeker voor de oudere generatie een vreemde gewaarwording zijn.Voorlopig is de keus voor een tijdelijk museum een goede oplossing. Een hotel of conferentiecentrum in de kamers waar enkele jaren geleden het staatshoofd van Nederland woonde, zou een nog vreemdere bestemming zijn.

Paleizen verliezen vaak na korte of lange tijd hun functie. Paleis Kneuterdijk in Den Haag maakt nu deel uit van de kantoren van de Raad van State. Het Haagse Paleis Lange Voorhout, eens de woonplek van koningin Emma, is nu het Escher Museum. Zo zijn er meer voorbeelden. Paleizen zijn nu eenmaal duur in onderhoud. Zelfs voor vermogende families zijn de kosten moeilijk op te brengen.

De geschiedenis houdt de gebouwen gelukkig altijd in ere. De vele belangrijke gebeurtenissen die ook in Paleis Soestdijk plaatshadden, zijn voor de toekomstige gebruikers vastgelegd.

Jachtslot
In de 17e eeuw laten vermogende Amsterdammers langs de Vecht, maar ook in de bosrijke gebieden van Utrecht buitens bouwen om de stad te kunnen ontvluchten. Burgemeester Cornelis de Graeff koopt een stuk grond aan de verhoogde weg tussen Baarn en Soest, de Zoestdijck, en laat er in 1650 een mooi buiten neerzetten.

Stadhouder Willem III koopt het buiten 24 jaar later van een zoon van de burgemeester en laat er tussen 1674 en 1678 een jachtslot bouwen. Dat is het begin van een eeuwenlange verbondenheid van de Oranjes met Soestdijk, waaraan nu een einde lijkt te komen.

Het jachtslot dat de stadhouder laat bouwen, heeft min of meer de vorm van het huidige hoge middengedeelte van Paleis Soestdijk: een drie verdiepingen hoog gebouw met een grote trap van rood baksteen. Willem III verblijft er graag. Zijn vrouw heeft een voorkeur voor Paleis Het Loo in Apeldoorn, dat enkele jaren later gereed komt.

De stadhouders Willem IV en V gebruiken Soestdijk vooral als zomerresidentie en als jachthuis. Het gebouw wordt niet ingrijpend aangepast, maar de directe omgeving van het paleis gaat wel op de schop. De strakke barokke lijnen inrichting verandert in een Engelse landschapstuin met een meertje, slingerende watertjes en mooie doorkijkjes.

Tijdens de Franse overheersing wordt het paleis staatseigendom, met als dieptepunt in 1799 de inrichting als logement. Martinus Halewijn krijgt echter weinig klanten: vrijwel alleen Franse soldaten.

Zoo
Als Lodewijk Napoleon in 1806 koning wordt van de Nederlanden laat hij Soestdijk weer inrichten als paleis. De koning laat twee zalen aan het paleis bouwen. De tuin verandert in een dierentuin, waar de hofhouding kan genieten van tal van uitheemse diersoorten: Zoo Soestdijk.

Als de Oranjes in 1815 terugkeren in Nederland krijgt kroonprins Willem, de latere koning Willem II, Soestdijk en de uitgestrekte landerijen eromheen als geschenk. Een eerbetoon voor zijn rol als bevelhebber van het leger in de Slag bij Waterloo in 1815, waarin de Franse keizer Napoleon ten onder ging.

Onderdeel van het geschenk vormen een grote restauratie en een flinke uitbreiding van het gebouw met twee boogvormige vleugels met een zuilengalerij en verhoogde paviljoens aan de kop. Tussen het hoofdgebouw en de vleugels komen twee hoge gebouwen. Het paleis krijgt een witte stuclaag.

Na de dood van koning Willem II blijft Soestdijk de woning van zijn vrouw tot haar dood in 1865. De hoofdbewoner wordt dan prins Hendrik, de jongere broer van koning Willem III, die een flink deel van het landgoed verkoopt, onder meer om de aanleg van de spoorlijn Amersfoort-Amsterdam mogelijk te maken.

Koningin Wilhelmina gebruikt het paleis niet. Het wordt de zomerresidentie voor haar moeder, koningin-moeder Emma, die er tot haar dood in 1934 elke zomer verblijft. In deze tijd logeert de jonge prinses Juliana er graag.

Defilé
Geen wonder dat zij zich na haar huwelijk samen met prins Bernhard op het paleis in Soest vestigt. Het paar laat de woning grondig moderniseren. Na de troonsbestijging in 1948 blijft koningin Juliana op Soestdijk wonen. Een levendige tijd, met af en aan rijdende ministers, ambassadeurs, militairen en lobbyisten.

Hoogtepunt is elk jaar het defilé op 30 april. Honderden mensen trekken langs het bordes met daarop de koninklijke familie. Duizenden toeschouwers buiten de hekken proberen ook een blik van het feestelijke gebeuren op te vangen.

Na de inhuldiging van koningin Beatrix wordt het rustiger rond het paleis. Soestdijk wordt een seniorenwoning. Daaraan komt een einde als in 2004 koningin Juliana en prins Bernhard allebei binnen een jaar overlijden.

Hoe het verder zal gaan met het paleis is onduidelijk. De Oranjes hebben er geen belangstelling meer voor en in een Oranjemuseum is al voorzien: Paleis Het Loo in Apeldoorn.