De landbouworganisaties hebben de indruk dat het ministerie het incident goed onder controle heeft. Een woordvoerster van minister Brinkhorst meldde gisteravond dat het aantal besmette bedrijven is opgelopen van 29 naar 42. De bedrijven zijn onder toezicht gesteld.

De minister heeft slachterijen en boeren geadviseerd de komende week niet te slachten. „Totdat we inzicht hebben in de herkomst van het besmette veevoer vandaan kwam en waar het naartoe is gegaan. Zo proberen we de exportpositie veilig te stellen. De slachterijen ondersteunen het advies”, zegt de woordvoerster.

Volgens de ministeries van Landbouw en Volksgezondheid bestaat er geen gevaar voor de gezondheid van consumenten, als het vlees toch zou worden gegeten. Naar verluidt bevatten de varkens een hoeveelheid hormoon die 3 procent van de dagelijks toegelaten hoeveelheid van een mens is.

Onderzoek van de Belgische justitie heeft uitgewezen dat de glucosesiroop (die ook voor frisdrank wordt gebruikt) afkomstig is van het bedrijf Bioland uit het Belgische Arendonk. Dat leverde het materiaal aan Zeeland Voeders uit Zijtaart en het Venlose Rined Fourages bv, die het weer aan de varkenshouders leverden. Onzeker is nog waar en door wie het farmaceutisch afval in de siroop terecht is gekomen.

Van beide Nederlandse bedrijven heeft het Productschap Diervoeder donderdag de erkenning ingetrokken. Dat betekent dat de twee bedrijven feitelijk geen voer meer aan de meeste varkenshouders mogen leveren.

Het veevoerbedrijf Rined zegt net zozeer gedupeerd te zijn als de 42 varkenshouders die voorlopig geblokkeerd blijven in verband met onderzoek. Mede-eigenaar M. Bemelmans verklaarde vorige week vrijdag al de boeren te hebben gewaarschuwd een besmet product te hebben geleverd. De Algemene Inspectiedienst (AID) van het ministerie van Landbouw was daarvan ook op de hoogte.

Voorzitter C. van Gisbergen van de LTO-vakgroep varkenshouderij zegt dat boeren niets te verwijten valt in deze zaak: „Een boer herkent dat middel niet in het veevoer: dit hormoon zie je niet en ruik je niet.” De boerenorganisaties benadrukken dat varkens amper sneller groeien door het hormoon: ze worden er vooral onvruchtbaar van, wat bij twee biggenfokkerijen al tot tienduizenden euro’s schade heeft geleid.

LTO en de Nederlandse Vakbond van Varkenshouders (NVV) zijn boos omdat minister Brinkhorst in zijn brief aan de Tweede Kamer de indruk had gewekt dat boeren hun varkens opzettelijk met de verboden stof behandelen. LTO rekent erop dat de vervuiling leidt tot een strafzaak. De organisatie dreigt ook met een miljoenenclaim voor de verantwoordelijke personen of bedrijven.

Om voortaan harder op te kunnen treden tegen illegale afvalvermengers, voerde het Productschap Vee en Vlees vandaag versneld een controlesysteem in. Dat systeem kent zulke hoge straffen dat overtreders failliet gaan, aldus voorzitter J. Ramekers van het productschap.

Consumenten lijken zich niet al te veel zorgen te maken over het hormoon. Winkeliers merken vooralsnog niets van onrust.

Het verboden hormoon medroxy progesteron acetaat (MPA) werkt overigens alleen groeibevorderend bij runderen en niet bij varkens. Deskundigen zijn dan ook verbaasd dat het hormoon is aangetroffen in varkensvoer. „MPA zet bij varkens eerder vet aan dan vlees en vet vlees wil niemand hebben”, zei prof. dr. R. Stephany van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

De werking van het hormoon is nog niet helemaal duidelijk. In de diergeneeskunde wordt de synthetische stof gecontroleerd gebruikt om vooral bij schapen de kansen op zwangerschap te bevorderen. Maar wat belangrijk is: runderen groeien met MPA sneller. Als medicijn zit de stof in de prikpil voor vrouwen.