„Modern Japan”, zegt directeur Kaneko van het reconstructiebureau, „is hier begonnen. Moderne wetenschap, cultuur en zelfs kunst werden op dit eiland geïntroduceerd.”Ondanks deze belangrijke rol was er rond 1904 helemaal niets over van het waaiervormige eiland en de gebouwen waar Nederlanders in een vrijwel totaal isolement woonden en werkten.

Volgens de overlevering besloten kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog de toenmalige Japanse premier en de Nederlandse ambassadeur een reconstructie van Deshima te bouwen. In 1951 werd er begonnen met de aankoop van grond. Het zou een halve eeuw duren voordat alle benodigde grond eindelijk was aangekocht.

In het midden van de jaren negentig ging een delegatie uit Nagasaki naar Nederland voor onderzoek. Zij bezochten Steven Engelsman, directeur van het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden. „We realiseerden ons dat het niet enkel hun Deshima was, maar ook ons Deshima”, zegt Engelsman. „Deshima is een belangrijk punt in de geschiedenis van Nederland. Het heeft Japan voorbereid op de opening van het land door de Amerikaanse admiraal Perry in 1853. Voor Nederland is het een verhaal om apetrots op te zijn.”

Na grondig vooronderzoek ging de bouw van start. Aan het einde van de achttiende eeuw stonden er zo’n 49 gebouwen op het kleine eilandje. Hiervan zijn er nu tien herbouwd. Een vijftal was net op tijd klaar voor de viering van 400 jaar banden tussen Japan en Nederland in het jaar 2000.

Het einde van de huidige bouwfase luidt de officiële opening in. De komende vijftien jaar worden er nog 25 gebouwen bijgebouwd. Maar vrijdag was een belangrijk moment. Hoewel bezoekers de afgelopen jaren gratis langs de gebouwen konden lopen, moeten ze vanaf morgen entree betalen om Deshima binnen te komen.

Zij worden daarmee wel vergast op een authentiek stukje geschiedenis. „Het uitgangspunt bij de reconstructie”, zegt hoogleraar Forrer van het Rijksmuseum voor Volkenkunde en adviseur voor het project, „is geweest op de historisch juiste plek te bouwen op een schaal van 1:1.”

Het resultaat mag er wezen. Verscheidene panden zijn volledig ingericht met meubilair en gebruiksvoorwerpen. Bezoekers krijgen de indruk dat de inwoners net even de kamer zijn uitgelopen. In de eetkamer van het Nederlandse opperhoofd staat zelfs een volledige kerstmaaltijd op tafel. „Deshima geeft je de gevoel dat je een reis door de tijd hebt gemaakt”, zegt de gouverneur van Nagasaki, Ito.

„De kamers zijn ingericht op basis van schilderingen van de Japanse schilder Keiga, en naar onderzoek dat ik heb gedaan”, vertelt prof. Forrer. „We hebben gekozen voor een inrichting die overeenkomt met de situatie zoals die rond 1820-1825 was.” De gebouwen zijn gedeeltelijk gebaseerd op andere schilderijen van Keiga en gedeeltelijk op een schaalmodel dat opperhoofd Jan Cock Blomhoff in 1817 vervaardigde.

Forrers advies was soms verwarrend voor de Japanse projectleiders. „Het was heel moeilijk te accepteren voor de Japanners dat het zo’n bonte boel en zo’n allegaartje was.” De inrichting kwam via Batavia, uit schepen, uit Japan zelf of werd door Chinezen in Nagasaki gemaakt. Dat paste niet altijd bij elkaar.

Om de taferelen zo levendig mogelijk te maken wilde Forrer ook graag perfectie voorkomen. „Er was een slijtplek in een antiek tapijt en ze zeiden: Die kunnen we repareren. Ik heb echt heel lang moeten praten om ze ervan te overtuigen die erin te laten.”

Soms won de Japanse drang naar perfectie. „Ze hebben bijvoorbeeld alle glazen op een loodlijntje gelegd en ze allemaal net zo hoog gevuld. Je zou echter het ene glas half moeten vullen en het andere enkel met een bodempje.”

Een 70-jarige inwoner van Nagasaki die naar de drukte staat te kijken maakt zich geen zorgen over zulke details. „Ik ben zo blij dat Deshima er weer staat. Tot nog toe was deze geschiedenis enkel een handjevol woorden. Nu is het iets tastbaars dat we aan onze kinderen kunnen laten zien.”