Een dorp dat draait op pruttelende mest: het schijnbaar onmogelijke kan met een biogasinstallatie, legt melkveehouder Kees Gorter uit. Behalve 120 melkkoeien herbergt zijn bedrijf in het Friese Makkinga sinds medio vorig jaar een kolossale vergistingscentrale.Hiermee is Gorter een van de pakweg tien boeren die de Nederlandse biogasindustrie op dit moment telt. Daar zal echter snel verandering in komen. Nu de opbrengsten uit het gewone boerenbedrijf al lange tijd onder druk staan, toont een toenemend aantal agrariërs belangstelling voor de innovatieve manier van energieopwekking. Volgens berekeningen van Wageningen Universiteit is mestvergisting rendabel voor 2800 boeren in Nederland. Op een duurzame wijze zou hiermee in de jaarlijkse energiebehoefte van 1,2 miljoen huishoudens kunnen worden voorzien.

Met de vergister wint Gorter warmte en stroom uit een mix van mest, mais en bietenpuntjes. In twee zuurstofloze silo’s wordt het mengsel verwarmd tot ongeveer 38 graden, waardoor het geheel aan het pruttelen raakt en er biogas (een combinatie van methaan en kooldioxide) vrijkomt. Dat gas vangt Gorter vervolgens op, waarna twee flinke gasmotoren het omzetten in warmte en stroom.

Puur natuur, benadrukt de Fries. „Eigenlijk bootsen we na wat zich tijdens het proces van vertering in de maag afspeelt. Bacteriën onttrekken stoffen aan voedsel, waarna zich methaan vormt. De gassen die wij na het eten van een bord erwtensoep bescheiden laten vliegen, worden nu opgevangen en omgezet in warmte en stroom.”

Vol in bedrijf is de vergister goed voor ongeveer 1,7 miljoen kWh elektriciteit op jaarbasis, genoeg om in de jaarlijkse stroombehoefte van ruim 500 huishoudens te voorzien. De duurzame elektriciteit, die door het Rotterdamse energiebedrijf Greenchoice op het landelijke net wordt gezet, is op dit moment slechts rendabel met behulp van overheidssubsidie. Gorter hoopt zijn kostprijs de komende jaren echter flink te drukken, om zo op eigen benen te kunnen staan. „Bovendien zal gewone elektriciteit in de toekomst alleen maar duurder worden.”

Vergisting van mest is niet iets van vandaag of gisteren. Deze manier van energieopwekking kwam in Nederland al in de jaren zeventig in zwang, maar stierf een vroege dood door een combinatie van technische problemen en dalende energieprijzen. Gorter: „Bovendien hadden we in Nederland te maken met een verstikkende mestwetgeving. In Duitsland was dat niet het geval, daar staan nu 3000 biogasinstallaties. Nederland loopt op het gebied van schone energie mijlenver achter.”

Een oplossing voor de Nederlandse mestproblematiek biedt vergisting overigens niet. Sterker nog, alles wat samen met de mest de vergister ingaat -om zo het rendement te verhogen-, beschouwt de overheid als digistaat (vergiste mest). In het geval van Gorter verdubbelt hierdoor zijn mesthoeveelheid. De Fries hoopt echter dat de overheid de mestwetgeving op korte termijn herziet en de vergiste mest niet langer als dierlijke mest aanmerkt.

„Het vreemde aan de huidige situatie is dat ik maar een beperkt deel van mijn eigen mest mag uitrijden op mijn land, voor de rest moet ik kunstmest gebruiken. Terwijl mineralisatie op het land bij digistaat stukken sneller plaatsvindt dan bij gewone mest. In mijn ogen zou vergiste mest peperdure en energieverslindende kunstmest kunnen vervangen.”

Nu fossiele brandstoffen zoetjesaan opraken en Europa voor de levering van energie liever niet al te zeer afhankelijk wil zijn van instabiele regio’s kunnen boeren als energieproducent nog veel voor de maatschappij betekenen, denkt Gorter. „Het ministerie van Landbouw laat zich echter niet kennen als een innovatieve instelling. Mest wordt in Nederland nog altijd gezien als probleem, maar is in mijn ogen juist onderdeel van de oplossing. Ik wil vechten tegen de huidige tendens dat er voor het Nederlandse boerenbedrijf nog slechts plaats is langs historische fietsroutes. Ik run hier serieus een bedrijf. Het is geen hobby van me.”