Dat betoogde getuige–deskundige Jan van de Poel dinsdag voor de rechtbank in Amsterdam op de negende zittingsdag van het strafproces naar de boekhoudfraude bij Ahold. „Met de brieven bewijs je eigenlijk dat je de overwegende zeggenschap niet hebt. Het is de goden verzoeken: je bent de baas of niet", aldus de hoogleraar uit Maastricht, die in opdracht van de rechtbank onderzoek heeft gedaan naar de boekhoudmethoden van Ahold. Het supermarktconcern moet voldoen aan de Amerikaanse boekhoudregels omdat het een beursnotering in New York heeft.Volgens hem hield de boekhouding van Ahold zich door de gewraakte brieven niet langer aan de Nederlandse voorschriften, die het meetellen van de volledige omzet van dochterbedrijven uitsluitend toestaan als de moeder de onbetwiste macht heeft. „Ik ben van mening dat Ahold in beginsel moest consolideren, maar daarna kwam de zondeval". Dat Ahold de omzet van supermarktketens in onder meer Zweden, Portugal en Brazilië toch volledig als concernomzet bleef presenteren, noemt Van de Poel onprofessioneel.

De deskundige kan zich echter niet voorstellen dat aandeelhouders misleid werden door de hogere omzetten. „Beleggers gaan door consolidatie niet opeens hun waardering van de onderneming aanpassen". Na de bekendmaking op 23 februari 2003 van de fraude bij Ahold, waaronder ook gesjoemel bij de Amerikaanse dochter US Foodservice viel, daalde de koers het aandeel met meer dan 60 procent.

Ahold–topman Cees van der Hoeven trok beleggers met de belofte van een jaarlijkse winstgroei van 15 procent. Onderzoekers van het accountantskantoor PriceWaterhouseCoopers spraken van „een agressieve jacht op resultaten, waardoor de verleiding groot is aan de slag te gaan met winstmanipulatie." Volgens dat onderzoek ontbrak een gedegen interne controle binnen het concern, evenals een goed voorbeeld van de bestuurders.

De raad van bestuur hanteerde zelf de omstreden machtsbrieven, omdat het in de onderhandelingen met de mede–eigenaren van de buitenlandse supermarktketens zijn zeggenschap niet in de contracten wist te krijgen, aldus Van de Poel. „Als je zo nadrukkelijk terugkomt op deze kwestie terwijl het niet in de contracten is opgenomen, dan is dat opmerkelijk. Je mag aannemen dat het in de onderhandelingen dus niet gelukt is."

De gewezen financieel topman Michiel Meurs verklaarde twee weken geleden tegenover de rechtbank dat Ahold bij de onderhandelingen over samenwerking met het Zweedse ICA vergeten was om deze machtsclausule op te nemen in de overeenkomst. Van de Poel reageerde stellig op die uitleg: „Dat acht ik van een lagere schoolniveau. Dat vind ik een buitengewoon slap excuus."

Om hun zakenpartners in het buitenland tevreden stellen werd in een geheim document, de zogenoemde side letters, de inhoud van de control letters ontkend. De deskundige noemde dat „dramatisch". „Dat doet de deur dicht." De control letters werden aan de accountant gegeven, maar de ontkennende documenten verdwenen in de la van de secretaresse van Meurs.

Van der Hoeven kon zich niet voorstellen dat enkele brieven de complete concernboekhouding op de kop zette. „Het was niet zomaar een briefje", aldus Van de Poel. „Het was een complex van handelingen. Je kreeg de brief alleen ondertekend door er een side letter bij te leveren. Dat is geen kleinigheid."