„Uw rivaal heeft hier een flitsend college gegeven”, hitst scheidend hoogleraar beleidswetenschap H. van den Heuvel zijn gast op. Als cadeau voor zijn afscheid biedt hij zijn studenten een reeks gastlessen aan van lijsttrekkers. Bos is nu aan de beurt. Het is zijn laatste college in een serie die hem naar alle uithoeken van het land voerde, met het oog op de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.De collegezaal zit tot de nok toe vol. Buiten staan twee grote groepen belangstellenden door de ramen naar binnen te kijken. Een welkomstapplaus valt Bos ten deel als hij de zaal in loopt. „Het lijkt wel of de studenten allemaal PvdA’ers zijn, maar dat is niet zo”, waarschuwt Van den Heuvel. De premier mocht ook al op een warme ontvangst rekenen. Hij ontpopte zich in de grote collegezaal tot gedreven gastdocent. Jasje uit, hand in de broekzak, losjes pratend. Grapjes makend ook. Hij kreeg de lachers vaak op zijn hand.

Bos, net als Balkenende oud-student aan de VU, houdt zijn jasje aan. Een stropdas ontbreekt daarentegen. Met weidse armgebaren tracht hij de studenten te overtuigen van zijn visie op Nederland. „Er is een crisis in de samenleving”, schetst Bos. Zijn publiek wordt er stil van. Bij zo’n treurige analyse zou lachen smakeloos zijn, voelen ze wel aan. Terwijl Balkenende aan een halfuur genoeg had om de zegeningen van zijn kabinet uit te meten, houdt Bos ruim drie kwartier aan.

Kennelijk is hij minder op zijn gemak in de collegezaal dan de premier. „Armoedebanken zijn heel vernederend”, verspreekt hij zich, doelend op voedselbanken. Even daarvoor spreekt hij twee keer een uitdrukking op zijn Engels uit: „De langer je in Nederland bent, de meer sociale rechten je krijgt.”

De studenten danken hem aan het eind van zijn betoog met een bescheiden applausje. Velen hebben vragen. Ook hier wordt de onvermijdelijke opmerking gemaakt die Bos al tijden achtervolgt: „U zegt dat de samenleving meer samenhang moet vertonen. Maar over hoe dat moet, bent u niet concreet.” Bos reageert direct: „Lees mijn boek, zou ik zeggen.” De oplettende luisteraar beleeft een déjà vu: zei wijlen Pim Fortuyn niet precies hetzelfde toen hem werd gevraagd wat hij precies in petto had?

De gemeenteraadsverkiezingen komen er bekaaid vanaf tijdens het gastcollege. Pas helemaal aan het eind vraagt Bos of iedereen op een kaartje wil schrijven waarom hij op 7 maart gaat stemmen. Buiten de zaal delen Amsterdamse PvdA’er flyers uit met een lachende lijsttrekker Asscher. Meer aandacht is er niet voor.

Hoogleraar Van den Heuvel maalt er niet om. Hij toont zich een erkentelijk gastheer. „Dank voor uw flitsende college”, zegt hij vanachter de enorme bos bloemen die Bos mee naar huis krijgt. Een duidelijke winnaar hebben de beide gastcolleges van Balkenende en Bos wat hem betreft niet opgeleverd. „U bent gelijk geëindigd met de premier.”

Na afloop stormen studenten naar beneden. Gretig verdringen ze zich rond Bos om hun exemplaar van zijn boek te laten signeren of om met hem op de foto te gaan. Net als twee weken eerder bij de premier.