„Een creatief kunstje”, aldus een verontwaardigde vakbondsbestuurder Jan Heilig van FNV Bondgenoten. Hij wil de naam van het bedrijf dat op bovenstaande wijze met Polen omgaat nog niet noemen.In het Utrechtse vakbondskantoor wordt de laatste hand gelegd aan een onderzoek naar misstanden met Poolse en andere Oost-Europese werknemers in het beroepsgoederenvervoer. Deze sector spant de kroon als het gaat om verdringing op de arbeidsmarkt. Duizenden Nederlandse vrachtwagenchauffeurs hebben inmiddels het veld moeten ruimen voor buitenlandse, meestal Poolse, collega’s.

Volgende week komt het rapport naar buiten en worden ook de namen van de bedrijven die zich volgens de vakbond „niet bepaald ethisch opstellen” aan de openbaarheid prijsgegeven. Heilig wil al wel kwijt dat de uitkomsten „schrikbarend zijn. Veel bedrijven zoeken allerlei creatieve vormen om de CAO te ontduiken en met de controle is het beroerd gesteld.”

Hij zwaait met kopieën van ’contracten’ van Poolse chauffeurs. Van een zelfstandige zonder personeel (zzp’er, valt buiten de CAO-afspraken) die zonder de benodigde CWI-papieren, en bovendien met onvoldoende bekwaamheid in een voor hem vreemde vrachtwagen rijdt. Voor één klant, terwijl een zzp’er meerdere opdrachtgevers dient te hebben. Vergelijkbaar is de situatie van zijn hardwerkende landgenoot die zich heeft verplicht om voor een bedrijf jaarlijks 200.000 kilometer af te leggen tegen een prijs van 13,5 cent per km. „Hij moet ongelooflijk veel uren rijden”, aldus Heilig. Volgens hem is het „inhuren en charteren” aan de orde van de dag.

Ook in de vleessector, de uitzendbranche en de land- en tuinbouw stuiten de vakbondvertegenwoordigers op problemen. Schimmige bureautjes verdienen soms grof geld aan werknemers uit voormalige Oostbloklanden. Vakbondsbestuurder John Nuyten (vleessector) kent Polen die „gigantisch” veel overwerk verrichten, maar dat nooit op hun loonstrookje terugzien. De verdiensten voor de werkgever lopen verder op doordat de buitenlandse werknemers zelf hun gereedschap moeten aanschaffen en worden geconfronteerd met inhoudingen voor huisvesting en zelfs voor koffie, die voor Nederlanders wel gratis is.

Wim Baltussen (land- en tuinbouw) weet van een administratiekantoortje dat de belastingteruggave van een groepje Polen zelf incasseerde. „Dat verdient goed, 130 maal 1300 euro”, rekent hij voor. „De Polen komen hier om geld te verdienen, maar volgens mij verdient iedereen aan hen.”

De vakbondsbestuurders missen adequaat toezicht. „Controle, controle, controle, dat helpt. Anders wordt het wildwest”, vinden ze. FNV Bondgenoten heeft aangedrongen op meer bevoegdheden voor de Arbeidsinspectie.