De pastoor is aangeklaagd door zijn plaatsgenoot, de gepensioneerde bouwondernemer Luigi Cascioli. Volgens Cascioli heeft Enrico Righi, zoals de pastoor heet, zich schuldig gemaakt aan misleiding en imitatie: twee vergrijpen volgens het wetboek van strafrecht. De 72-jarige Cascioli, die zegt van kindsbeen af atheïst te zijn, wil met deze wel heel bijzondere rechtszaak de Rooms-Katholieke Kerk, en impliciet alle andere christelijke genootschappen, een voet dwars zetten.„Ik heb een boek geschreven waarin ik bewijs dat Christus nooit heeft bestaan”, zegt Cascioli vanuit een dorpje in de buurt van het Centraal-Italiaanse Viterbo. Het boek heeft de niet mis te verstane titel: ”De fabel van Christus”. De auteur betoogt dat de persoon van Christus is verwisseld met een zekere Johannes van Gamala, die de zoon van Judas zou zijn. Het boek, dat een paar jaar geleden verscheen, werd door niemand opgemerkt.

Alleen dorpspastoor Righi reageerde op het werk. In het parochieblaadje ”De Opwekking” schreef Righi in 2002 dat Christus wel degelijk heeft bestaan. Hij haalde klassieke schrijvers uit de eerste eeuw aan, zoals Flavius Josephus, Tacitus, Suetonius en Plinius de Jongere, die allen over Jezus hebben bericht.

Volgens Cascioli ging Righi daarmee over de scheef, net als de 33.000 andere Italiaanse pastores en alle andere religieuzen die de dood en opstanding van Christus tijdens de kerkdienst vieren. Righi’s reactie kwam voor hem als geroepen. Cascioli wilde namelijk een rechtzaak beginnen om zijn theorie van een juridische basis te voorzien, maar had iemand nodig om aan te klagen. Het gaat hem naar eigen zeggen niet om Righi als persoon, maar om Righi als vertegenwoordiger van de Rooms-Katholieke Kerk. Eigenlijk gaat het om de paus.

Voorbij
Wat Cascioli betreft, zit achter de rechtszaak een veel groter idee. „Als de rechter mij gelijk geeft en oordeelt dat Righi, en daarmee de Rooms-Katholieke Kerk, niet kan aantonen dat Christus heeft bestaan, is het voorbij met het christendom.”

Cascioli neemt zijn zaak hoogst serieus. „U kunt er wel om lachen, maar zo zit het wel. Beseft u wat het betekent als Christus niet heeft bestaan? Dan heeft ook zijn lichaam niet bestaan en daarmee heeft het kruisoffer niet plaatsgevonden. De basis van het christendom is daarmee weggeslagen.”

Righi stelde destijds in ”De Opwekking” dat Cascioli de geloofsvrijheid niet respecteert. „Als Cascioli de zon om 12 uur niet ziet, kan hij mij niet aanklagen omdat ik die wel zie.” Volgens Cascioli mag echter iedereen best geloven wat hij wil. „Maar als ik gelijk krijg, verricht een priester die een kerkdienst houdt een illegale daad. De politie zou hem dan moeten oppakken omdat hij het volk misleidt.”

Cascioli meent dat hij de achillespees van het christendom heeft getroffen. „Je kunt zeggen dat Mohammed niet heeft bestaan, maar ook zonder hem kan de islam verder. In het christendom is Jezus fundamenteel. Als hij niet heeft bestaan, heeft het gehele geloof geen waarde.”

Commissie
Het is niet waarschijnlijk dat de rechter vandaag een einde heeft gemaakt aan het christendom. Ten eerste betrof het een zitting achter gesloten deuren, waarbij het niet aannemelijk is dat de rechter een uitspraak doet. Gaetano Mautone, zoals de rechter heet, kan de zaak echter niet seponeren. Dat heeft hij in 2002 al eens geprobeerd, maar toen werd hij door het hof van Assisi teruggefloten.

Goed mogelijk is dat Mautone een commissie van deskundigen instelt. Die zou dan binnen maximaal anderhalf jaar advies moeten geven aan de rechtbank. Het is uiterst twijfelachtig of zo’n commissie eruit komt, en mocht dit wel zo zijn, dan is het nog de vraag of de rechter haar advies overneemt. Tel daarbij op dat het Italiaanse rechtssysteem -waarvan de raderen zeer langzaam draaien- twee mogelijkheden van beroep kent, plus het hof van cassatie - en het is te begrijpen dat de Rooms-Katholieke Kerk niet hoeft te vrezen.

Den Haag
Als Cascioli in Italië zijn gelijk niet krijgt, dreigt hij naar Nederland te komen: „Als het in Italië niet lukt, breng ik mijn zaak voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.”

De achtergrond van de rechtszaak is het gevecht dat antiklerikalen voeren tegen de hegemonie van de Rooms-Katholieke Kerk, die te veel invloed zou hebben op de Italiaanse samenleving. Het duel tussen Righi en Cascioli doet bovendien sterk denken aan don Camillo en Peppone, de dorpspastoor en de communistische burgemeester uit de boeken van de Italiaanse auteur Giovanni Guareschi. Dit zijn twee tegengestelde types die elkaar het leven moeilijk maken, maar elkaar in de grond van hun hart toch mogen. ”Don” Righi en Cascioli kennen elkaar al een dorpsleven lang en zaten zestig jaar geleden samen in dezelfde schoolbank. En nu dus in dezelfde rechtbank.