De bende, die officieel het Nationaal Zapatista Bevrijdingsleger (EZLN) heet, bestaat nog steeds en telt volgens schattingen ten minste 6000 strijders. Hoewel de opstandelingen formeel hun wapens niet hebben neergelegd, is er met de regering een wapenstilstand overeengekomen.De Zapatista’s genieten in Chiapas volledige bewegingsvrijheid, maar laten zich zelden zien. De rebellen houden zich meest op in moeilijk bereikbare dorpjes in het oerwoud. Het regeringsleger, aanvankelijk prominent in de regio aanwezig, is thans in geen velden of wegen te bekennen.

Ondercommandant Marcos is de raadselachtige aanvoerder van de beweging. Hij groeide uit tot een icoon van progressief denkend Mexico. Het gezicht van de voormalige universiteitshoogleraar gaat nog steeds schuil achter een skimasker waaruit een pijp steekt. Pijp en masker zijn verheven tot de handelsmerken van het bevrijdingsleger.

Marcos gaat nu met zijn rebellen op tournee door Mexico. De komende zes maanden trekt de guerrillaleider in gezelschap van enkele kameraden per motor kriskras door het land om „de stem van het volk” te horen. Vlak voor het vertrek van zijn karavaan verklaarde Marcos dat hij ook contact zal zoeken met andere linkse groeperingen.

„We strijden allemaal tegen dezelfde vijand, namelijk het grootkapitaal. We doen dat op verschillende manieren en raken daarbij soms met elkaar in conflict. Het Zapatista Bevrijdingsleger wil proberen deze geschillen weg te nemen door overal in het land te luisteren naar onderdrukte mensen en hun stem tot leidraad van ons handelen te maken”, aldus Marcos.

De inmiddels tot ”Zapatour” gedoopte motortocht van Marcos, die zichzelf voor de gelegenheid tooit met de titel ”subafgevaardigde Zero”, moet enig tegenwicht bieden aan de zonder twijfel grootschalige campagne voor de presidentsverkiezing van juli aanstaande. De Zapatista’s hebben zich voorgenomen de meer traditionele politieke partijen van Mexico te ontmaskeren wanneer zij proberen kiezers te paaien met onwaarheden.

De Zapatour staat bol van de symboliek. Het gekozen vervoermiddel doet meteen denken aan de lange en inmiddels beroemde rondreis die de Argentijnse revolutionair Che Guevara in 1952 op de motor door Zuid-Amerika maakte.

Marcos gaf zijn motor ook een naam: Schaduwlicht. Hij zal grote delen van het traject alleen en onbewapend afleggen. Nabij stedelijke agglomeraties krijgt de subafgevaardigde gezelschap van enkele EZLN-voertuigen. Marcos benadrukte dat zijn reis geen onderdeel is van een politiek getinte campagne. „Er komen geen toespraken, verklaringen of manifestaties. Het is louter en alleen mijn bedoeling om te luisteren”, aldus de guerrillaleider.

De Mexicaanse pers wist inmiddels te melden dat de guerrillabeweging Marcos’ motor tweedehands op de kop tikte voor een bedrag van omgerekend amper 2000 euro. De krant La Jornada constateerde dat de motor soms nogal nukkig is en al een paar keer niet wilde starten. Eerder lieten hevige knallen, veroorzaakt door een verkeerde afstelling, de guerrillaleider zo schrikken dat hij ten val kwam.

De meeste Mexicaanse dagbladen hebben er enige moeite mee de Zapatour serieus te nemen. De krant Cronica noemde Marcos „een na-aper van Guevara, aan wiens revolutionaire grootheid hij nimmer zal kunnen tippen.” La Prensa schreef dat de duwtjes van medestanders -waarmee deze Marcos met zijn sputterende motor op weg moesten helpen- symbool staan voor de recente moeite die het Zapatista Bevrijdingsleger ondervindt met het rechtvaardigen van het eigen bestaan. De linkse krant Reforma hield het op zijn voorpagina simpel: „Pizza besteld? Nee, het is Marcos aan de deur.”

De Zapatour lijkt inderdaad grotendeels bedoeld te zijn om het Zapatista Bevrijdingsleger weer enige politieke relevantie te geven. Zijn bestaan onder de indianen in de oerbossen van Chiapas heeft de beweging niet echt een prominente rol in het openbare leven gegeven. Marcos snakt evenwel naar erkenning als aanvoerder van progressief Mexico nu Manuel Lopez Obrador, de linkse oud-burgemeester van Mexico-stad, als lijsttrekker van de Partij voor de Democratische Revolutie (PRD) furore maakt en favoriet is voor de presidentsverkiezing.

Eerder was Obrador vol bewondering voor Marcos en zijn Zapatista’s, maar van die liefde is weinig overgebleven nadat de guerrillaleider hem beschuldigde van „electoraal verraad.” Eerder liet Marcos zich ontvallen dat hij de PRD-lijsttrekker ziet als „een kandidaat van de gevestigde orde en dus een vijand”. Volgens de guerrilla-aanvoerder is Obrador nog gevaarlijker dan de andere, meer conservatieve, kandidaten omdat hij zich profileert als een progressief leider.

De ruzie van Marcos met de populaire presidentskandidaat heeft het Zapatista Bevrijdingsleger naar de marge van het politieke gebeuren gedreven. De Zapatista’s zijn niet langer echt relevant. De beweging is grotendeels uitgespeeld. De Zapatour van Marcos moet daarin verandering brengen. Maar zelfs als zijn motor het uithoudt, valt te betwijfelen of Marcos het beoogde resultaat binnenhaalt.