Brinkhorst wil de energieconcerns splitsen in een publiek bedrijf, dat de netwerken beheert, en een commercieel bedrijf, dat de energie levert. Hoewel Nederland als enige land in de Europese Unie het eigendom wil splitsen, is dat volgens Brinkhorst de enige manier om eerlijke concurrentie mogelijk te maken.Probleem daarbij is dat de energiebedrijven hun hele hebben en houden hebben ondergebracht in zogeheten ”cross border leaseconstructies”. Die bieden Amerikaanse beleggers belastingvoordeel, dat ze delen met de Nederlandse bedrijven.

Nog steeds zijn Nederlandse energiebedrijven als onder meer Nuon, Essent, Eneco en Delta in handen van provincies en gemeenten. Als de aandelen niet langer in handen van de overheid zijn, zou dat minder zekerheid bieden aan de Amerikaanse beleggers.

Volgens Ruding zullen die met beide handen deze gelegenheid aangrijpen om de contracten, die een looptijd hebben van tientallen jaren, te ontbinden. De oud-minister van Financiën, met ruime ervaring als bankier in de Verenigde Staten, wees erop dat de contracten door nieuwe Amerikaanse wetgeving voor de beleggers een stuk minder aantrekkelijk zijn geworden.

De Belgische spoorwegen, die een vergelijkbare constructie hadden als de Nederlandse energiebedrijven, zouden nu de nadelige gevolgen ondervinden. Als Ruding nu minister zou zijn, zouden de omstreden contracten voor hem een reden zijn om zich tegen de splitsing uit te spreken.

Andere deskundigen denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. Volgens oud-secretaris-generaal Van Wijnbergen van het ministerie van Economische Zaken moeten de Amerikaanse beleggers „aanvullende zekerheden” krijgen na splitsing. Het gaat dan niet om miljarden maar om miljoenen. Volgens een jurist, die bedrijven heeft geadviseerd bij tientallen leaseconstructies, zou een verbod om de netwerken te privatiseren wel een groot risico met zich meebrengen. Een deel van de bezittingen kan dan toch bij een andere eigenaar terechtkomen.

De grote partijen in de Tweede Kamer zijn niet principieel tegen splitsing. Wel ziet het CDA in de leaseconstructies een groot probleem. Andere partijen suggereren dat de energieconcerns nu met de leasecontracten schermen om de splitsingswet tegen te houden. Toen het er een aantal jaren geleden naar uitzag dat die concerns in hun geheel geprivatiseerd zouden worden, bleef het stil over de geheime contracten.

Nu zijn de energiebedrijven vooral bang dat ze in afgeslankte vorm in de toekomst een hapklare brok zijn voor de veel grotere internationaal werkende concerns in Europa. Zij pleiten er nu voor dat Nederland niet als enige de bedrijven splitst en daarmee de energievoorziening in buitenlandse handen geeft. In de grotere landen van de Europese Unie wordt volgens de bedrijven in het beleid meer rekening gehouden met de belangen van de grote „eigen” energieconcerns.

De meningen over de splitsingswet zijn sterk verdeeld. Consumentenbond en kleinere bedrijven zijn voor, maar de werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt dat Brinkhorst veel te hard op de Europese besluitvorming vooruitloopt. Ook de eigenaren van de energiebedrijven zijn verdeeld. Noord-Brabant is als meerderheidsaandeelhouder in Essent tegen de splitsingswet, maar Friesland als minderheidsaandeelhouder in Nuon voor.