Nieuwe partij Sharon in de lift
JERUZALEM - Jarenlang stond in Israël de Likudpartij rechts van het midden en de Arbeidspartij links daarvan. Diverse malen is gepoogd een middenpartij op te richten, maar deze pogingen zijn altijd op een fiasco uitgelopen. Nu echter lijkt het erop dat er met succes een centrumpartij is opgericht.
Ariel Sharon verliet Likud in november omdat hij geloofde dat de rechterflank van deze partij hem zou tegenwerken tijdens een volgende regeerperiode. Daarin zullen concessies aan de Palestijnen nodig zijn om met hen een akkoord te kunnen bereiken. De partij die Sharon oprichtte, Kadima (Voorwaarts), blijkt een aantrekkende werking te hebben.Een aantal prominente leden van de Arbeidspartij heeft zich inmiddels achter Sharon geschaard: de voormalige partijleider Shimon Peres en de Knessetleden Dalia Itzik en Haim Ramon. Meer dan een derde deel van de Knessetleden van Likud is naar Sharon overgelopen.
Interim-voorzitter van Likud Tzachi Hanegbi veroorzaakte deze week een grote schok door eveneens over te stappen in de boot van Sharon. In de opiniepeilingen is Kadima de populairste partij, gevolgd door de Arbeidspartij van Amir Peretz. Likud komt op de derde plaats.
Binnen de Likudpartij bestaat de vrees dat een groot aantal partijactivisten het nu ook voor gezien houdt en zich bij de leider aansluit die in de afgelopen drie jaar premier was en volgens de opiniepeilingen grote kans maakt die baan volgend jaar na de verkiezingen opnieuw te krijgen.
Knessetleden treden om verschillende redenen toe tot Kadima. Dit jaar is gebleken dat de rechtervleugel -de zogeheten rebellen- een blok aan het been vormt bij pogingen politieke stappen te ondernemen die nodig zijn om de toekomst van Israël als Joodse en democratische staat veilig te stellen en vrede met de Palestijnen te bereiken.
Daarnaast zouden persoonlijke politieke motieven een rol spelen. Sommige Knessetleden denken dat hun kansen op herverkiezing binnen Kadima groter zijn. Sharon geniet het vertrouwen van een groot deel van de bevolking. Hij zou de man zijn die de macht heeft de toekomstige grenzen tussen Israël en een Palestijnse staat te bepalen.
Het politieke spectrum van Israël is met de opkomst van Kadima ook een betere afspiegeling geworden van de opvattingen in de samenleving. Er zijn namelijk veel Israëliërs die politiek gezien in het midden staan en voor wie Likud te rechts en de Arbeidspartij te links is.
De opkomst van Kadima betekent dat twee van de drie grote partijen -Kadima en Arbeidspartij- voor het beëindigen van de bezetting en voor de oprichting van een Palestijnse staat zijn.
De hoofdstroom van het zionisme, waaruit de Arbeidspartij is voortgekomen, is altijd voorstander geweest van de opdeling van het land in een Joodse en een Arabische entiteit. Gematigde zionisten zagen twee staten aan de westzijde van de rivier de Jordaan als de enige manier om het Joodse karakter van Israël te handhaven.
De door Vladimir (Ze’ev) Jabotinsky aangevoerde revisionisten in de zionistische beweging wilden echter een Joodse staat aan beide zijden van de Jordaan. Uit de revisionistische stroming kwam de Herut en later de Likud voort. De Likudpartij legde zich eerst neer bij het bestaan van Jordanië. De partij bleef echter van mening dat de Westelijke Jordaanoever -het Bijbelse Judea en Samaria- onder Israëlisch bestuur zou moeten blijven. De Palestijnen zouden daar hooguit zelfbestuur kunnen krijgen.
De afgelopen jaren zijn steeds meer aanhangers van Likud aan de houdbaarheid van dat idee gaan twijfelen. Het is echter nog niet duidelijk welke richting de achterblijvers in de komende tijd zullen inslaan: de gematigd pragmatische, die medewerking verleent aan een vredesregeling, of de radicale richting, die wil blijven heersen over op zijn minst grote delen van de Westelijke Jordaanoever.