In de examenprogramma’s staat momenteel dat leerlingen voor veel vakken dossiers moeten aanleggen en praktijkopdrachten moeten uitvoeren. Leerkrachten die vinden dat deze nieuwe werkvormen geen verbetering inhouden ten opzichte van klassikaal lesgeven, mogen ermee ophouden, zo schrijft de bewindsvrouw in een brief die ze woensdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.Verder schrapt de bewindsvrouw de plicht dat het profielwerkstuk in het examenjaar betrekking heeft op twee vakken. Dat zal leraren meer inspireren bij begeleiding van hun leerlingen, zo denkt de minister.

Van der Hoeven vindt dat de nieuwe werkvormen, die in 1998 bij de totstandkoming van het studiehuis zijn ingevoerd, een te verplichtend karakter hebben. Kern van de vernieuwing destijds was dat leerlingen niet alleen kennis moesten hebben, maar ook vaardigheden. Daarom moeten ze nu veel werkstukken en dergelijke maken. De vraag om meer vaardigheden kwam vanuit het hoger onderwijs. Tot 1998 kregen leerlingen vooral klassikaal les en kwamen studenten in het hoger onderwijs in de problemen omdat ze daar zelfstandig moeten werken.

De minister verwijst de nieuwe onderwijsvormen niet allemaal naar de prullenbak. „We hebben veel eisen tot in detail beschreven: werkstukken, praktijkopdrachten, dossiers. Dingen die niets met onderwijs te maken hebben, maar met administratie. De slinger hing tot 1998 te veel naar de ene kant en daarna naar de andere kant. Ik probeer een nieuwe balans te zoeken”, zegt de bewindsvrouw vandaag in een interview met de Volkskrant. De minister wil dat scholen in de laatste leerjaren van havo en vwo meer aandacht besteden aan kennisoverdracht. Leerkrachten willen dat, zegt de minister: „Docenten vragen: Welke ruimte is er voor kennisoverdracht?”

Ook universiteiten en hogescholen klagen. Ze vinden dat hun eerstejaarsstudenten momenteel best goed zelfstandig kunnen werken, maar het ontbreekt hun aan elementaire kennis, bijvoorbeeld op het gebied van talen en van rekenen. Ook het kennisniveau bij vakken als aardrijkskunde en geschiedenis is vaak onder de maat.

De discussie over verbetering van het kennisniveau in de tweede fase van het voortgezet onderwijs loopt al langer. De minister heeft twee jaar geleden een pakket maatregelen voorgesteld waarmee de Tweede Kamer vorig jaar in principe instemde. De wet die een en ander vastlegt, zal binnen enkele maanden in de Kamer aan de orde komen. De vernieuwingen moeten in 2007 worden doorgevoerd.

Op grond hiervan zullen de profielen drie verplichte vakken krijgen in plaats van vier. In het vwo wordt de plicht om twee vreemde talen naast Engels te volgen, beperkt tot één.