Drs. R. H. Matzken hield donderdagavond in Amersfoort tijdens de ledenvergadering van de Vereniging Bijbel & Onderwijs zowel evangelischen als reformatorischen een spiegel voor. Hij sprak over ”Omgaan met de Bijbel in een postmoderne tijd”. Matzken is directeur van deze vereniging en auteur van de recent verschenen brochure ”Schriftgezag in een postmoderne tijd”.

Daarin kritiseert hij onder meer de neo-evangelicale omgang met de Bijbel. „Dat is een tegemoetkoming aan het postmodernisme.” Volgens Matzken is deze beweging, die het schriftgezag wil laten rijmen met de resultaten van de kritische bijbelwetenschap, breed verbreid door de publicatie ”De Boodschap en de kloof”. De achterliggende gedachte is: wanneer we de postmoderne mens met het Evangelie willen bereiken, moeten we zelf ook op postmoderne wijze met de Bijbel omgaan. „Men wil niet ontkennen dat de Bijbel Gods absolute waarheid weergeeft, maar men stelt wel dat de waarheid onkenbaar is en dat ieder mens zijn eigen waarheid opbouwt.”

Matzken noemde donderdag het postmodernisme het tegendeel van het modernisme. Het modernisme is de erfenis van de Verlichting uit de achttiende eeuw, met als voornaamste kenmerken: menselijke rede, een maakbare wereld door de vooruitgang van wetenschap en techniek, en het gebruik van talen en symbolen als middel voor zinvolle communicatie. „Het postmodernisme constateert echter dat dit allemaal radicaal is verdwenen. Wie daar nog aan vasthoudt, leeft in een illusie, zo wordt gezegd. Zo iemand stelt zichzelf buitenspel en communiceert niet meer op het niveau van de 21e eeuw. Anderen zien het ineenstorten van alle systemen als een bevrijding van elke onderdrukking van een vrije persoonlijkheid.”

Eigenlijk staat de term ”postmodernisme” gewoon voor ”New Age”, vindt Matzken. „In de postmoderne filosofie is de rede van de Verlichting vervangen door het irrationele en spirituele denken. Wie het postmoderne denken goed tot zich laat doordringen, kan zich er alleen maar over verbazen dat er nog steeds zoveel goeds, zoveel moois in deze wereld is! Misschien komt het wel vanwege de paradox: de postmodernist verwerpt de wortels, maar wil de vruchten liever niet kwijt. In de plaats van de rede treedt het gevoel; in de plaats van het argument komt de ervaring. Men wordt nergens meer door overtuigd, maar blijft steken bij wel of geen goed gevoel.”

Dit alles is volgens Matzken van grote invloed op de uitleg van en de omgang met de Bijbel. „Men leest bijvoorbeeld de tekst niet meer in de context van de auteur, maar in de context van de lezer. Op die manier wordt kennis niet meer ontdekt en overgedragen, maar wordt kennis gemáákt, en wel door het individu ten dienste van zijn eigen authentieke ontwikkeling.”

Als voorbeeld hiervan noemde Matzken het boek ”Ontketende liefde” van de Amerikaanse neo-evangelicaal Clark Pinnock, die in plaats van het bijbelse godsbeeld zijn eigen „god van creatieve liefde” uiteenzet.

Het grootste gevaar is volgens Matzken niet dat het kwaad oprukt, maar dat het wordt ontkend, of zelfs wordt verwelkomd om toch maar te kunnen communiceren. „Er zijn geen standaards en maatstaven meer, men staat niet meer open voor argumenten. In naam van het pragmatisme wordt alles aanvaard dat ’werkt’. In naam van de tolerantie wordt ieder bezwaar afgedaan als fundamentalisme.”

Het onbijbelse postmoderne spreken uit zich onder meer in een Evangelie zonder waarheid, in een God van liefde maar zonder heiligheid, in het laten vallen van de absolute waarheidsclaim (waarbij toegegeven wordt aan het syncretisme), in het uitschakelen van de bijbelse logica en ratio, in het relativeren van de leer ter wille van de eenheid, in een postmoderne uitlegkunde waarbij spiritueel wordt verward met geestelijk. „De Bijbel leert dat Gods boodschap onversneden maar eigentijds gebracht dient te worden.”

De jeugd wordt niet meer geboeid door de oude, voorbije waarden van de Verlichting, denkt Matzken. „Het postmodernisme heeft daar korte metten mee gemaakt. Laten wij ons daarover verheugen en er gebruik van maken. De oude grote systemen en hun geloof in de vooruitgang zijn voorgoed verdwenen, maar nieuwe systemen komen op, zoals de radicale islam en het nieuwe heidendom. Dit heeft geleid tot zinloosheid, depressie, hedonisme, esoterica. Maar daarachter horen we ieders eigen schreeuw om leven.”

Matzken had nog een advies: Leer onze jeugd en hun leiders opnieuw de Bijbel te lezen en maak hen vertrouwd met de bijbelse begrippen. „Maak onze kinderen weerbaar vanuit het Evangelie en vul het vacuüm met de radicale boodschap van discipelschap. Steeds meer ouderen stappen over naar het postmodernisme en ruilen daarmee de oude tijdgeest in tegen de nieuwe. Maar jongeren staan open voor een andere ’reality’, staan ook open voor de ’reality’ van het christelijk geloof. Achter hun hedonisme, achter hun hang naar occultisme, zit een verlangen naar zin en doel van het leven. Wie geeft hen hun wortels terug? Wie vertelt hen het Grote Verhaal, Zijn verhaal?”