Wat heeft Europa tot Europa gemaakt? Wie zijn de Europeanen?„Eigenlijk”, zegt de leider van Jeugd met een Opdracht (JmeO) Europa, „is Europa geen apart continent, zoals Afrika of Amerika. Europa is in feite een schiereiland, één met Azië. En de Europeanen: hun wortels liggen in het oosten, hun talen gaan terug op het Indo-Europees, hun voorouders waren polytheïsten.”

Met „de komst van de Bijbel en het verhaal van Jezus”, eeuwen geleden, veranderde het gelaat van het werelddeel, aldus Fountain. „Europa kreeg een eigen identiteit. En uiteindelijk werd het gezien als een apart werelddeel.”

Maar wat nu Europa die Bijbel aan de kant heeft geschoven? „We zien het voor onze ogen gebeuren”, vervolgt hij. „Europa keert terug naar zijn wortels. „Europa”, schreef Carl Gustav Jung ooit, „is een christelijke kathedraal, gebouwd op heidense fundamenten.” Nu die kathedraal steeds verder wordt afgebroken, worden de fundamenten, de voorchristelijke fundamenten, weer zichtbaar.”

Opwekking
”Evangelisatie in een nieuwe tijd”, zo luidt het thema van een congres dat van 31 oktober tot en met 3 november plaatsheeft in de Zwitserse stad Basel. Organisator is het evangelisatienetwerk Hope for Europe (waarvan Fountain een van de initiatiefnemers is), dat ondersteund wordt door organisaties als Agapè, Operatie Mobilisatie en JmeO.

„De belangrijkste opwekking die momenteel in Europa gaande is, is die van de oudheidense spiritualiteit”, aldus de organisatoren in een vooraankondiging. „Ze wordt genoemd de „nieuwe spiritualiteit” en ze heeft vermoedelijk een veel grotere invloed op de toekomst van Europa dan de islam. Waarom? Gewoon, omdat ze een veel grotere aantrekkingskracht op de Europeanen heeft.”

Centraal op de conferentie (Fountain spreekt liever van een „consultation”, een raadpleging) staan vragen als: „Zijn christenen, is de kerk zich bewust van deze verandering in het geestelijke landschap van Europa? Wat moet onze reactie zijn? Hoe effectief is ons werk om deze ’nieuwe’ Europeanen te bereiken? Wat zou deze newagebeweging mogelijk tot de kerken kunnen zeggen?”

Geen modeverschijnsel
Vijfentwintig jaar geleden, zegt Fountain, „kwam de newagebeweging ook in Nederland sterk op. Mijn reactie was toen: Het zal wel een modeverschijnsel zijn dat weer overgaat. Maar het was géén modeverschijnsel - en ik ben daarachter gekomen toen ik in aanraking kwam met een Bosnische vrouw uit die wereld. Een „heidense, jungiaanse, feministische archetype psychotherapeute” noemde ze zichzelf.

Sinds die ontmoeting ben ik meer en meer gaan zien dat het denken dat zij vertegenwoordigde, het oudheidense, animistische denken, een enorme aantrekkingskracht uitoefent op Europeanen. Veel meer dan de islam, die zo veel aandacht krijgt in de media.”

„Kijk maar om je heen”, zegt de JmeO-leider, wiens wieg in Nieuw-Zeeland stond maar die nu in Heerde woont. „In de zakenwereld, in de academische wereld, in de reclamewereld. Het is religie, spiritualiteit wat de klok slaat. Ik kreeg net een mailtje van een Duitse collega. Hij schreef: Bijna alle reclames van dit moment hebben een spirituele dimensie.

Neem ook de populariteit van wicca, van Halloween, hekserij, satanisme. Of yoga, reiki - hier een eindje verderop, langs de snelweg, staat ook een reikicentrum. Het thema van de Boekenweek was magie. En waarom is een boek als ”De Da Vinci Code” zo populair? Of Harry Potter? Loop de doorsnee boekwinkel binnen: de schappen liggen vol met esoterie, religie.”

Maar we willen er niet aan, constateert Fountain. „Laatst zat ik bij een diner naast twee echtparen. Het ene echtpaar geloofde eigenlijk niet dat new age in Nederland erg van de grond komt. In Engeland is het veel erger, zeiden ze. Maar toen vertelde de man van het andere echtpaar zijn verhaal. Hij zei: U wilt niet geloven waar ik mij allemaal mee bezig heb gehouden. Met satanisme, met wicca. Ik kon een glas bewegen zonder het aan te raken. Tot op het moment dat ik tot Jezus kwam. Toen heb ik alles, waaronder al mijn boeken, verbrand. Maar zoals ik toen leefde, leven op dit moment duizenden Nederlanders.””

Kerk
In Europa heeft momenteel een „megashift in wereldbeschouwing” plaats, stelt Fountain. „Er is sprake van een grote geestelijke honger. Rationalisme en materialisme, de dominante wereldbeschouwingen tot op heden, blijken achterhaald. De mens blijkt tóch een geestelijk wezen te zijn. Maar, de laatste plek waar die mens, waar de Europeaan op dit moment zijn voedsel gaat halen, is de kerk. En wat mij betreft is de grote vraag: Hoe komt dat?

Dat is ook de reden waarom we deze consultation organiseren. Want in mijn ogen zijn we er als kerk niet met alleen te waarschuwen tegen new age. We zullen ons ook de vraag moeten stellen hoe we op de huidige honger naar religie, naar spiritualiteit, kunnen inspelen. Hoe vertalen we de taal van Jezus in de taal van deze mensen? Hoe brengen we hen bij Jezus? Overigens: christelijke organisaties in Engeland -Churches Together for England bijvoorbeeld- zijn al veel verder met het nadenken over deze vragen dan wij in Europa.”

Dat de conferentie op 31 oktober begint, heeft een reden, zegt hij. „Eigenlijk is onze vraag: Europa, welke toekomst kiest u? Gaat u terug naar de Bijbel? Of gaat u terug naar uw heidense wortels - met alle gevolgen van dien?”

Groot is de belangstelling voor de „consultation” niet. Op dit moment hebben zich zo’n vijftig deelnemers ingeschreven. Maar misschien is het het begin, zegt Fountain. „Het begin van een comeback van het christelijk geloof in Europa. In elk geval willen we deze conferentie jaarlijks terug laten komen.”

Zou het zo kunnen zijn dat God -om Luther te citeren- de kandelaar al uit Europa heeft weggenomen? En, schreef Luther, „hin ist hin”, weg is weg.
„Ik zie dat niet als het karakter van God. Is dat dan Gods wil? Ik geloof dat niet. Zelfs de ontrouwe vrouw van Hoséa nam Hij terug. Ik hoor het ook in evangelische kring zo vaak: We leven in de laatste dagen, in de eindtijd. Dan denk ik: Moeten we dan maar stil gaan zitten? Ik zie ook te veel tekenen van hoop. In mijn boek ”Leven als volk van hoop” noem ik er zelfs zeven, waaronder de nieuwe geestelijke honger, de vele nieuwe gebedsinitiatieven, de komst van Afrikaanse, Aziatische en Zuid-Amerikaanse christenen naar Europa. Nee, ik ben niet pessimistisch. Ik heb hoop voor Europa.”