De Amerikaanse handelsgezant Rob Portman deed de voorstellen in een ingezonden artikel in de Britse zakenkrant Financial Times op maandag, de dag waarop de belangrijkste lidstaten van de wereldhandelsorganisatie WTO bijeenkwamen in Zürich voor informeel ministersoverleg. De bijeenkomst dient ter voorbereiding van een ministersconferentie van alle WTO–landen in december in Hongkong, die de weg moet vrijmaken voor een alomvattend handelsakkoord.De VS zijn bereid hun exportsubsidies binnen vijf jaar af te schaffen. Daarnaast is Washington bereid om de binnenlandse landbouwsubsidies met 60 procent te verlagen. Volgens Portman zullen zijn voorstellen ingrijpende gevolgen hebben voor de Amerikaanse landbouw, die jaarlijks met miljarden wordt gesteund.

Portman stelt wel voorwaarden. In een toelichting op zijn plannen zei hij maandag dat de Europese Unie en Japan op hun beurt de binnenlandse landbouwsteun met 80 procent zouden moeten verminderen. Deze handelsblokken geven volgens de Amerikaan meer geld uit aan landbouwsubsidies.

De Europese commissaris van Handel, Peter Mandelson, verwelkomde de Amerikaanse voorstellen. Hij gaf aan dat de EU bereid is de binnenlandse subsidies te verlagen met 70 procent en de hoogste invoerrechten met 60 procent.

Japan wees de Amerikaanse voorstellen af. Minister van Landbouw Mineichi Iwanaga zei dat de verminderingen van de binnenlandse steun die de VS vragen van Japan en de EU niet in balans zijn met wat de Amerikanen zelf aanbieden. Inwanaga kondigde aan dat zijn land samen met andere WTO–leden met eigen voorstellen zal komen.

Hoewel er tijdens de besprekingen over tal van punten moet worden onderhandeld, vormen de westerse landbouwsubsidies het moeilijkste onderwerp. Door de steun kunnen westerse boeren hun producten goedkoop op de wereldmarkt brengen. Hun collega’s uit arme landen komen er daardoor nauwelijks aan te pas. Voor arme landen is het echter van groot belang dat ze hun landbouwproducten zonder belemmeringen kunnen verkopen, omdat ze daar voor een groot deel van afhankelijk zijn.

Behalve de VS staat ook de Europese Unie onder druk om de steun aan haar boeren te verminderen. Landen als Frankrijk, die een groot deel van de Europese subsidies binnenhalen, voelen daar echter weinig voor. Hoe gevoelig de zaak ligt, blijkt uit een notitie waarop de Financial Times beslag heeft weten te leggen. Daaruit blijkt dat de Europese Commissie pas concessies zou mogen doen na het raadplegen van de EU–lidstaten. Het memo is door Frankrijk in omloop gebracht en ondertekend door dertien Europese landen, waaronder Italië, Ierland en Spanje, aldus de Britse zakenkrant.

In een reactie op de Amerikaanse voorstellen toonde de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Novib zich niet erg onder de indruk. Een woordvoerster wijst op de voorwaarden van de VS voor wat betreft markttoegang. Als het Amerikaanse voorstel erdoor komt, zullen de ontwikkelingslanden op dat vlak meer moeten geven dan nemen, aldus een woordvoerster. Het valt de Novib verder op dat de VS met geen woord reppen over katoen, één van de gevoelige onderwerpen in de WTO–onderhandelingen.

Met het voorstel om de exportsubsidies in 2010 af te schaffen, komen de VS tegemoet aan eisen van de ontwikkelingslanden. Ook een aantal Europese leiders, onder wie de Britse premier Tony Blair, vindt dat deze subsidies over vijf jaar tot het verleden moeten behoren.