De VVD, met de LPF beoogd coalitiepartner van het CDA, is voorstander van een referte-eis. Dat betekent dat alleen arbeidsongeschikten die van de afgelopen vijf jaar er vier hebben gewerkt in aanmerking komen voor een WAO-uitkering. De VVD verwacht dat hierdoor de instroom van vooral jonge werkenden in de WAO fors zal dalen.

Balkenende wijst in zijn onderhandelingen met Zalm (VVD) en Herben (LPF) een referte-eis vooralsnog af, herhaalde hij zaterdag. Hij denkt dat de instroom reeds zal dalen door een scherp criterium voor arbeidsongeschiktheid te formuleren en de keuringen te verbeteren.

In CDA-kringen wordt er echter al rekening mee gehouden dat het niet zal lukken de referte-eis voor de hele kabinetsperiode definitief van tafel te krijgen. Waarschijnlijk komt er een compromis met de VVD: als blijkt dat de instroom in de WAO na twee of drie jaar niet of onvoldoende is afgenomen, wordt bekeken of hardere maatregelen nodig zijn.

Opmerkelijk was zaterdag dat Balkenende zich niet aan zijn afgedrukte tekst hield, waarin stond dat de eis van de VVD voor het CDA „een brug te ver” is. In plaats daarvan stelde de CDA-leider dat het de inzet van zijn partij is om bij de formatie de referte-eis van tafel te krijgen.

De beoogde coalitiepartners willen dat het aantal mensen dat de WAO instroomt afneemt met 30 tot 40 procent. Nu vloeien er jaarlijks ongeveer honderdduizend mensen naartoe. Nederland telt iets minder dan een miljoen arbeidsongeschikten.

CDA, LPF en VVD hopen honderden miljoenen euro’s te besparen door het aantal WAO’ers te verminderen. Vrijdag bereikten Balkenende, Herben en Zalm geen overeenstemming over een nieuw stelsel. Het thema staat woensdag opnieuw op de agenda van de onderhandelaars.

Over een ander moeilijk onderwerp, de compensatie voor mensen met lagere inkomens na de invoering van een nieuw zorgstelsel, deed CDA-leider Balkenende zijn achterban zaterdag een harde toezegging. Hij garandeerde dat goede zorg ook voor de lagere inkomens betaalbaar blijft. „Daar mag u mij aan houden”, zei de CDA-leider, die zich verzette tegen de kritiek dat zijn partij momenteel verrechtst. „Eerst was er kritiek op mijn haren, pak en bril. Nu gaat de discussie over mijn gezicht, mijn sociale gezicht”, klaagde Balkenende, die zaterdag ook even aanwezig was op de EO-jongerendag.

De compensatie voor de lage inkomens komt later terug in de onderhandelingen van CDA, LPF en VVD. Dan komt ook de door de VVD vurig gewenste afschaffing van de onroerendezaakbelasting (OZB) aan de orde. Het CDA voelt niets voor deze algemene lastenverlichting. Het wil belastingvoordeeltjes vooral ten goede laten komen aan gezinnen. Ook hier achten CDA-bronnen een compromis mogelijk door alleen over de eerste 100.000 euro van de waarde van het huis geen OZB te heffen.