Ook van hemzelf vernamen we de laatste tijd weinig en geleidelijk aan vielen daarover kritische geluiden te beluisteren. Afgelopen dinsdag reisden hij en zijn teamgenoten af naar een rustig oord buiten Brussel om intern eens uitgebreid van gedachten te wisselen over de vraag hoe het verder moet met Europa. Teruggekeerd in het hoofdkwartier deed Barroso woensdagmiddag verslag van dat conclaaf. Er was voor gekozen om te proberen bij die gelegenheid de aanvoerder en zijn ploeg als het ware „opnieuw te lanceren”, zoals een woordvoerder het uitdrukte.Waarschijnlijk niet toevallig lag woensdag tevens de productie van allerlei plannen vanuit het college op een hoog niveau. Dat resulteerde in een ongebruikelijk aantal persconferenties na de wekelijkse reguliere vergadering. Diverse commissarissen kwamen na elkaar opdraven om hun voorstellen toe te lichten: Kroes rapporteerde over de mogelijkheid van staatssteun voor kleine bedrijven die werken aan innovatie, Dimas over milieumaatregelen en Frattini over de terreurbestrijding. Allemaal onderwerpen die rechtstreeks voortvloeien uit twee belangrijke beleidsthema’s, te weten de Lissabon-agenda, gericht op welvaart en duurzaamheid, en de veiligheid.

Barroso sprak van „hyperactiviteit.” Wie heeft het over besluiteloosheid en gebrek aan daadkracht binnen de Unie? Later: „Het risico bestaat dat de gedachte postvat dat we ons in een leemte bevinden. Dat mag niet.”

De grondwet is voorlopig, „zeker voor de komende twee à drie jaar”, van de baan, erkende hij eerlijk. Het nee bij de referenda over dat document in Frankrijk en Nederland blokkeert de invoering ervan. Van de bezinning die de regeringsleiders tijdens hun top in juni aankondigden is nog niets terechtgekomen, constateerde hij vervolgens. „Geen initiatieven, geen debat tot nu toe.”

De Commissie levert volgens hem graag een bijdrage om beweging in de zaak te krijgen. Ze zal daartoe een programma opstellen voor bezoeken aan de lidstaten met discussies daar met de regeringen, parlementen, sociale partners, jongeren en diverse groeperingen. „We willen graag de confrontatie aangaan. De beste uitweg uit de crisis is tenslotte bij de Europeanen enthousiasme te wekken voor Europa.”

Barroso beloofde goed te luisteren naar wat er leeft onder de bevolking. Hij toonde zich een en al nederigheid. „We zullen niet met de belerende vinger wijzen of ons arrogant gedragen. We zullen niet zeggen: het gaat niet goed, want de burger heeft er niets van begrepen.” En: „Onze aanpak is niet altijd de beste. Soms doen we te veel en maken we fouten.”

In dat verband meldde hij het voornemen de bezem te halen door de regelgeving vanuit de EU, teneinde te vermijden dat de mensen de Unie zien als „een bureaucratisch monster.” Vereenvoudiging van voorschriften en geen overbodige bepalingen. Brussel probeert te leren van de negatieve gevoelens die rond het grondwettelijk verdrag vanuit het brede publiek naar voren zijn gebracht.

De Commissie zal zich verder inzetten voor een spoedig akkoord over de meerjarenbegroting van de EU voor de periode 2007 tot en met 2013. „We gaan tot de aanval over”, verklaarde Barroso strijdlustig. De regeringsleiders slaagden er in juni niet in overeenstemming te bereiken. Zij beëindigden hun onderhandelingen in een ruzieachtige sfeer. „Hoe denken we het eens te worden over de toekomst van Europa als we niet eens weten hoeveel geld we over twee jaar kunnen uitgeven?” vroeg de Portugese EU-politicus zich woensdag in vertwijfeling af. Het uitblijven van duidelijkheid over de financiële middelen betekent met name voor de in 2004 toegetreden lidstaten uitstel van investeringen en dat heeft gevolgen voor het creëren van welvaart daar, lichtte hij toe.

De Britse premier Blair bekleedt momenteel het voorzitterschap van de EU. Barroso riep hem ertoe op aan de besprekingen over het budget de hoogste prioriteit toe te kennen en zegde van zijn kant alle medewerking toe bij het zoeken naar oplossingen. „We moeten ernaar streven tegen het eind van het jaar uit de impasse te zijn.”

Blair doet er tot dusver het zwijgen toe. Hij ontvangt zijn collega’s eind oktober. De traditionele herfsttop heeft hij ingeruild door een informele ontmoeting op een kasteel in Surrey, in de buurt van Londen. Hij wil vooral praten over de houdbaarheid en de modernisering van het sociale model en de bescherming die dat biedt, tegen de achtergrond van de noodzakelijke economische aanpassingen om in de verhevigde mondiale concurrentieslag niet verder achterop te raken. Barroso ziet overigens geen tegenstelling. Hij benadrukt: „Ons project is een synthese. Beide elementen zijn nodig: hervormingen, maar ook sociale samenhang.”