De Keuringsdienst van Waren voert jaarlijks 110.000 controles uit. In supermarkten, in cafetaria’s, in kroegen, op vrijmarkten, bij de bakker, bij de ijsbereiding, overal waar met voedsel wordt gewerkt, komt de keuringsdienst met zijn strenge, spiedende blik. Niet zonder reden.

Want overal loert het gevaar van besmetting. Met alle mogelijk ernstige gevolgen van dien. Het voorbeeld van een transport van ongepasteuriseerd consumptie-ijs met een tankwagen door de VS, waarbij 250.000 mensen met salmonella zijn besmet, jaagt voedselbereiders nog altijd schrik aan. Maar ook in eigen land zijn verscheidene voorbeelden van salmonellabesmetting bekend. Met dodelijke afloop. Per jaar doen zich 1 miljoen gevallen van voedselvergiftiging voor.

Om de risico’s in de kiem te smoren, neemt de Keuringsdienst van Waren van tijd tot tijd alle schakels van de voedselketen -van zaadje tot karbonaadje- onder de loep. Alleen de binnenvaart ontsprong tot op heden de dans. „Het transport is een beetje in het vergeethoekje geraakt”, zegt adjunct-inspecteur G. J. Wijers van de Keuringsdienst van Waren. „Toch is transport een wezenlijk onderdeel van de voedselketen.” Het wegtransport kent al langer een specifieke hygiënecode.

Dagelijks verslepen binnenvaartschippers talloze tonnen meel, sojaolie, rijst, maïs, palmolie of frituurvet. Het is verwonderlijk dat inspecties in de binnenvaart op een laag pitje hebben gestaan, reageert CBRB-secretaris Vogelaar. „Een ondernemer in de binnenvaart kijkt zelf wel uit.”

Hij wijst erop dat een binnenvaartschip -pak ’m beet- zo’n 1000 tot 1500 ton voedsel vervoert. „Een ton palmolie kost zo’n 500 dollar (532 euro). Reken maar uit. Een geladen schip heeft al snel voor meer dan een miljoen dollar aan boord. Een opdrachtgever zorgt er dan echt wel voor dat het schip wordt schoongemaakt en er inspecties worden uitgevoerd.”

Alle procedures en voorschriften voor een veilig vervoer van levensmiddelen over water zijn nu officieel vastgelegd. Het eerste exemplaar van deze nieuwe hygiënecode is gisteren in Rozenburg gepresenteerd. Per 1 januari is deze wettelijk verplicht voor de hele binnenvaart, van tankschip tot containerschip. CBRB-leden kunnen de code voor 500 euro krijgen, niet-leden betalen het dubbele. Het ontwikkelen van een eigen code is in principe ook mogelijk, maar vraagt de nodige specialistische kennis.

Schippers zijn niet onverdeeld gelukkig met de komst van de hygiënecode. „Voor hen betekent de nieuwe regelgeving weer een stuk administratieve rompslomp extra”, erkent de CBRB-secretaris. „De algemene klacht is: Alweer een boek erbij. Een schipper zit daar niet op te wachten. Hij wil maar één ding: váren.”

Toch valt volgens Vogelaar de hoeveelheid extra werk in de praktijk wel mee. Een schipper hoeft er echt niet een halfuur eerder zijn bed voor uit. „Het invullen van de papieren duurt hooguit een minuut of tien.” Hij wijst erop dat het hanteren van de hygiënecode een wettelijke verplichting is. „Daar zal geen binnenvaartschipper moeite mee hebben. Het hoort er nu eenmaal bij.”

Vanaf de eerste dag van 2003 kan de Keuringsdienst van Waren aan boord stappen om de boel te controleren. Ruimen volgens de regels schoongemaakt, voldoende onderhoud uitgevoerd, temperatuur op peil, persoonlijke hygiëne in acht genomen, papieren ingevuld, administratie bijgehouden. Bij overtreding kan de keuringsdienst een waarschuwing geven of een boete uitschrijven. Vorig jaar zijn landelijk in totaal zo’n 26.000 waarschuwingen gegeven en een dikke 8000 boetes uitgeschreven.

De hygiënecode geldt nog niet voor het veevoeder. Dat levert merkwaardige situaties op. Een lading meel voor een bakkerij moet voldoen aan de strenge HACCP-normen. Maar voor eenzelfde vracht bestemd voor een veevoederbedrijf geldt de strenge regelgeving niet. De uiteindelijke bestemming van een vracht is bepalend. Voedsel voor mensen valt onder de code, voedsel voor vee niet.

Maar dat is waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd. Want de Keuringsdienst van Waren en de binnenvaart zoeken mogelijkheden om de hygiënecode voor het transport van levensmiddelen -zo nodig met enkele aanpassingen- ook toe te passen op veevoer. „Wat goed is voor mensen, is ook goed voor dieren.”