verklaart de filosofie achter deze alternatieve methode. „Wil het tussen mensen ooit anders worden dan is er een andere manier van omgaan met elkaar nodig; te beginnen in de scholen.” Deze gedachte, ooit verwoord door Peter Petersen, de grondlegger van het jenaplanonderwijs, stond ook voor de initiatiefnemers van iederwijs centraal.

De initiatiefnemers komen bijna allemaal uit het reguliere onderwijs. We hebben ervaren hoe lastig het is om kinderen te begeleiden. De waarden die wij belangrijk vinden, konden we lastig in de dagelijkse praktijk waarborgen. Door de programmadruk, het verplichte toetsen, de sociale druk zagen we dat we de kinderen de basiswaarden niet konden bieden.

Mensbeeld

Pedagogen, onderwijskundigen en een zakenvrouw hebben zich vier jaar lang verdiept in de mogelijkheden, de wensen, de grenzen. Er kwamen veel vragen aan de orde. Ik deel er enkele. Wat maakt dat we kinderen zes uur per dag, vijf dagen in de week, veertig weken in een jaar, ten minste veertien jaar lang in een lokaal bij elkaar laten komen. Wat willen we dan bereiken? Bereiken we zo ons doel? Hoe leren kinderen? Wat zeggen andere pedagogen hierover? Welk mensbeeld hebben we?

Het zijn diepe, confronterende vragen. Het deed ons beseffen dat we wilden bouwen aan een goede samenleving die in harmonie is. Met gelukkige mensen die verdraagzaam zijn tegenover zichzelf en de ander. Mensen die open kunnen staan voor alle mensen, ongeacht religie of afkomst. Die waardevolle volwassenen konden zijn. Onze ambities lagen en liggen dus hoog.

Vanuit onze analyses van het huidige onderwijs en onze ideeën over basiswaarden kon er iets moois ontstaan. We dachten na over een plek waar kinderen zich zouden kunnen ontplooien tot verantwoordelijke volwassenen, die durven te vertrouwen op eigen initiatief. Mensen die respect hebben voor zichzelf, de ander en de omgeving waar ze in leven. De ander kunnen horen, zien en begrijpen.

We hebben plekken gemaakt waar kinderen medeverantwoordelijk zijn voor de sfeer, de inrichting, het leerproces. Plekken met verschillende ruimtes (er is vaak een atelier, een studieruimte, een computerhoek, ruimte voor omgang met dieren). Kinderen van verschillende leeftijden die met elkaar werken en leven. Dit omdat ze, net als in een groot gezin, leren van en met elkaar.

Ze leren in een voor hen betekenisvolle context. Ze leren rekenen, schrijven en lezen op het moment dat ze het willen leren en ze dus het meest gemotiveerd zijn. We zien dat sommige kinderen deze vaardigheden al kennen en kunnen als ze 6 zijn. Andere kinderen delen hun tijd anders in en leren dit wat later.

In de afgelopen vijf jaar zijn we nog niet tegengekomen dat een kind niet wil leren. Integendeel, dat wat moeilijk is zoeken ze juist op en oefenen ze met een grote discipline. Op allerlei gebied: taal en lezen maar ook samen spelen en kunnen luisteren. Ik zie dat ze de leerkracht Duits bedanken voor de les. Omdat ze geleerd hebben dat lesgeven energie kost. Ze zijn blij dat iemand die energie in hen wil steken.

Idealisme

We hebben een kinddossier van ieder kind waarin uitgebreid de ontwikkeling van de kinderen wordt gevolgd en beschreven. Dat doen we op aspecten die voor ons de belangrijke waarden vertegenwoordigen. Hierbij moet gedacht worden aan aspecten van de menselijke ontwikkeling zoals wil, liefde, creatieve intelligentie, harmonie, schoonheid, kunst, concrete kennis, idealisme en ordening.

Op dit moment zijn er tien iederwijsscholen die goedgekeurd zijn door de inspectie. Mooie plekken voor kinderen waar ze leren leven met elkaar. En zich zo kunnen ontwikkelen tot waardevolle, competente en gelukkige deelnemers en medebouwers aan een harmonieuze, verdraagzame maatschappij, waarin vrijheid van onderwijs een groot goed is.

De auteur is bestuurslid van de Stichting Iederwijs Nederland .