Tobias Dürr is hoofdredacteur van Die Neue Republik, een links georiënteerd tijdschrift dat eens in de twee maanden verschijnt. De oplage van het magazine is gering, maar de invloed is groot. Met name politici, wetenschappers en journalisten lezen het blad. Omdat het hoofdredacteurschap van het tijdschrift een deeltijdbaan is, is Dürr daarnaast werkzaam als ambtenaar op een van de ministeries in Potsdam, de hoofdstad van de deelstaat Brandenburg.

De nuchtere politicoloog verwacht zondag een nederlaag voor de SPD. „De eerste vijf jaar heeft bondskanselier Gerhard Schröder niets tot stand gebracht. Pas in 2003 begreep hij dat handelen met het oog op de sociaal-economische situatie gewenst was en greep hij in. Met die ommezwaai verraste hij niet alleen de partij, maar waarschijnlijk ook zichzelf. Waar het aan ontbrak, was een stuk voorbereiding. Hij heeft de partij niet van tevoren bewerkt, hij heeft de mensen niet overtuigd van de noodzaak van hervormingen. Als teleurgestelde kiezers nu zeggen: Zo is het ons in 2002 niet voorgehouden, hebben ze gewoon gelijk.

Het woord hervormingen valt voortdurend dezer dagen in Duitsland: de werkloosheid loopt niet terug, de economie komt niet uit het slop, de bevolking vergrijst in hoog tempo, kortom de welvaartsstaat is onbetaalbaar geworden. Om het tij te keren, zijn hervormingen noodzakelijk. Schöder gaf met zijn Hartz IV-wetten een eerste aanzet. De kern van Hartz IV vormt de versobering van de werkloosheidsuitkering. Maar er zijn meer ingrijpende maatregelen nodig, veel meer.”

Tobias Dürr verwacht dat die maatregelen de politiek zwaar onder druk zullen zetten. „Het Duitse partijensysteem is de laatste decennia stabiel gebleven. Terwijl in landen als Nederland, België en Italië alles op zijn kop werd gezet en rechtse populisten op het toneel verschenen, bleef in Duitsland alles bij het oude. Dat mag met het oog op de vereniging een klein wonder heten. Van het ene op het andere moment moest een economisch achtergebleven gebied worden geïntegreerd en opgebouwd en groeide het electoraat met een kwart, maar het was amper van invloed op het politieke landschap.”

De huidige problemen vereisen volgens Dürr vastberaden en omvattende politieke maatregelen. De Duitse politicoloog verwacht dat bij de doorvoering van de hervormingen de problemen komen. „Een deel van de maatschappij is absoluut tegen drastisch ingrijpen. Zij willen alles bij het oude laten. Daarnaast is er een groep die inmiddels overtuigd is van de noodzaak van harde maatregelen. Het valt moeilijk te voorspellen welke groep de overhand zal hebben.”

Dürr weet -„en dat wordt het grote probleem”- dat de grote partijen ook verdeeld zijn over de hervormingen. „De linkse partij van Gysi en Lafontaine is tegen, maar die speelt een marginale rol. Het gaat om de grote partijen als SPD en CDU. Die partijen zijn verdeeld. De ene helft wil hervormen en de andere helft is tegen. Het Duitse politieke systeem is altijd stabiel geweest, maar het kan zijn dat het nu wordt overbelast.”

Het wordt de taak van Angela Merkel alles in goede banen te leiden. Is zij daartoe in staat?

„Merkel kan niet goed overbrengen wat zij wil. Dat zal ze toch moeten leren. Maar of ze dat kan? Ze is nu al niet echt populair en met de hervormingen zal ze de komende jaren in Duitsland nog minder geliefd worden. Wat een politicus wil moet hij of zij overbrengen. Schröder deed en kon dat ook niet.”

Schröder verliest naar verwachting zondag en zal dan niet terugkeren op de politieke ”Bühne”. Hoe zal hij de geschiedenis ingaan?

„Net als Bismarck. Toen Bismarck vertrok, was iedereen volledig op hem uitgekeken. Een paar jaar later plaatsten de burgers in Duitsland op iedere heuvel een Bismarck-gedenkteken. Hij was ineens razend populair. Dat zal Schröder niet overkomen, maar hij zal populair blijven.

Als hij over een jaar ergens over de markt loopt, zullen de mensen hem de hand willen drukken en zeggen: „Meneer Schröder, leuk dat u bij ons bent.” Hij is niet gehaat, ze mogen hem. Ook nu nog is hij populairder dan Merkel.

Wat in de herinnering blijft, zijn die vijf verloren jaren rood-groen. Toen is er praktisch niets tot stand gebracht. Maar ook de laatste twee jaar zullen in herinnering blijven. Hij is met iets begonnen waar anderen dat niet deden. Hij legde het dan wel niet goed uit, maar hij deed het toch maar. Dat zal hem een positieve aantekening in de geschiedenisboeken opleveren.”