Net als Mishra gaan dagelijks duizenden hindoes in de stad Varanasi, het hart van hindoeïstisch India, het water in omdat zij geloven dat zij daarmee hun zonden schoonwassen. Ze zien daarbij graag over het hoofd dat duizenden liters afvalwater de rivier ingaan op het ruim 2500 kilometer lange traject dat het water van de Ganges aflegt van het Himalayagebergte in het noorden naar de Bengaalse Baai in het oosten van India.

De Ganges wordt als heilig beschouwd omdat de rivier volgens het hindoegeloof de moedergodin van India is. Het water kan worden gebruikt voor offerandes tijdens gebeden tot andere goden. Ruim 40 procent van degenen die in de rivier baden heeft regelmatig last van huidproblemen of buikpijn, zeggen artsen en vooraanstaande Indiase medici. „Er is in deze streek sprake van een alarmerende toename van huidaandoeningen en door water overgebrachte ziektes”, beaamt dokter B. P. Tiwari in het Sanjeevan-ziekenhuis in Varanasi. Veel mensen die ziek worden, ontkennen dat dat iets met de Ganges te maken heeft. Zij zijn ervan overtuigd dat de heilige krachten in het water zuiverend werken.

Mishra, een waterbouwkundige, heeft een paar keer last gehad van huidirritaties en buikpijn, waardoor hij zich nu alleen nog onderdompelt in de Ganges, in plaats van uitgebreid te baden en slokjes van het water te nemen. Tot een heilige duik in de rivier behoort eigenlijk ook het drinken van het bijna zwarte water. „Ik weet hoe schadelijk de vervuiling in het rivierwater is”, zegt Mishra.

Varanasi, een stad met anderhalf miljoen inwoners, laat dagelijks ruim 300 liter afvalwater de rivier instromen. De meeste rioolpijpen komen precies daar in het water waar de hindoes hun religieuze rituelen uitvoeren. Sommigen wassen ook hun kleren in het water. Anderen strooien de as van overledenen uit over de rivier. En ondanks een verbod worden er ook nog steeds dode lichamen in de Ganges ’begraven’.

Zo’n tien jaar geleden kwam de Indiase regering met een plan om de rivier te zuiveren, maar volgens milieuactivisten is er vooralsnog weinig verbetering waar te nemen. Er werden waterplanten geplaatst die de verwerking van het rioolwater moesten versnellen, maar die blijken niet toereikend. „Ze maken de vervuiling eigenlijk alleen maar erger”, zegt Shanti Lal Jain, een gemeentemedewerker die de bestrating langs de rivieroever schoonmaakt.

Volgens Mishra zijn de regeringsplannen ook te beperkt. „Met die planten kun je het vervuilde water niet zuiveren.” Mishra zet zich met zijn stichting Vrienden van de Ganges en samen met andere plaatselijke en nationale milieuactivisten in voor een schonere Ganges. Zij proberen een uitspraak van het Indiase hooggerechtshof te verkrijgen die de regering ertoe dwingt hun project Schone Ganges goed te keuren. De riviervervuiling kan alleen nog door een rechterlijke uitspraak worden gestopt. Helaas worden die soms pas jaren later nageleefd: door beroepszaken en andere vertragingen kunnen de hoognodige maatregelen nog jaren op zich laten wachten.

De regering doet ook weinig tegen de toevoer van slib in de rivier door overstromingen. Normaal gesproken is de rivier tussen de 5 en de 20 meter diep en tussen de 275 en de 385 meter breed. Nu heeft het slib de diepte en de breedte van de Ganges zodanig veranderd dat de doorstroming naar zee moeizamer verloopt. Kortgeleden verscheen er voor het eerst in het midden van de rivier een eilandje.

Op sommige plaatsen is de rivier ernstig versmald en droogt afvalwater langs de oevers op. De versmallingen zijn vooral een probleem voor de dorpelingen buiten Varanasi die van visvangst en bebouwing van grond langs de rivier moeten leven. „Ons levensonderhoud komt in gevaar. We lijden hier aan allerlei soorten ziektes’”, zegt Ram Shanker Das uit het dorpje Kamauli.