Hevige onlusten na dood vice–president Sudan
In Sudan zijn maandag hevige rellen uitgebroken na de dood van vice–president en ex–rebellenleider John Garang. Hij kwam om bij een helikopterongeluk. In Khartum en andere steden vielen zeker 24 doden nadat duizenden aanhangers de straat op waren gegaan en slaags waren geraakt met leger en politie.
Vooral in de hoofdstad Khartum was het raak. Betogers sloegen in op Noord–Sudanezen met een Arabisch uiterlijk. Ook zijn winkels geplunderd. Onder de doden zijn ook enkele agenten, verklaarde de politie. Veel winkels en ook overheidsgebouwen en scholen hebben hun deuren gesloten. Auto’s zijn in brand gestoken en door de hele stad werden barricades opgeworpen. Een Europese diplomaat in Khartum sprak van een „zeer ernstige situatie".
Ook in de regio rond Malakal en in de stad Juba braken hevige gevechten uit. Juba is de belangrijkste stad in het zuiden van Sudan. Ook hier werden winkels geplunderd. Aanhangers van Garang suggereerden hier dat hij is vermoord door de Arabisch–gedomineerde regering in Khartum.
Garang was een van de belangrijkste leiders van de overwegend christelijke Zuid–Sudanese rebellen die jarenlang een bloedige strijd uitvochten met de moslimregering in het noorden. Daarbij kwamen naar schatting twee miljoen mensen om het leven.
De oorlog tussen het noorden en zuiden van Sudan draaide vooral om geloof en olie. Begin dit jaar kwam na lange vredesbesprekingen een einde aan 21 jaar burgeroorlog. De overeenkomst was vooral het gevolg van zware druk vanuit de Verenigde Staten. Het voormalige conflict in Zuid–Sudan staat overigens los van de gewelddadigheden in de Sudanese regio Darfur.
Garang werd begin vorige maand beëdigd. Vanaf dat moment was hij de rechterhand van zijn voormalige doodsvijand Omar Hassan al–Bashir. Die werd president van Sudan en Garang kreeg de positie van vice–president. Bashir zei erop te vertrouwen dat het nog maar onlangs bereikte vredesverdrag overeind blijft. Ook Garangs opvolger bij de SPLA, Salva Kiir Mayardit, zei dat de beweging voortgaat op de vreedzame weg die is ingeslagen.
Garang was zaterdagavond na een bijeenkomst met de Ugandese president Yoweri Museveni vanuit Uganda met een helikopter op weg gegaan naar Zuid–Sudan. Op dat moment was het weer in het noorden van Uganda slecht. De helikopter met nog dertien inzittenden werd zondag als vermist opgegeven.
In het buitenland is ontsteld gereageerd op de dood van vice–president Garang. De Keniaan Lazarus Sumbeiywo, die bemiddelde in de vredesonderhandelingen, noemde Garang „een visionair leider". Ook de Zuid–Afrikaanse president Thabo Mbeki prees Garangs rol bij het totstandkomen van vrede. De Arabische Liga liet weten de dood van Garang zeer te betreuren. Eurocommissaris Louis Michel (Ontwikkelingshulp) noemde het essentieel dat „andere Sudanese staatslieden samenwerken om Garangs werk voort te zetten en de vrede te bestendigen".
Minister van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking) noemde de dood van Garang een tragedie voor voor Sudan. Volgens van Ardenne „bestaat het risico dat het vredesproces in Sudan stagneert", aldus haar woordvoerster maandag. Van Ardenne is de afgelopen jaren nauw betrokken geweest bij de vredesonderhandelingen. Ze sprak Garang vaak in die periode.
Garang heeft geen duidelijke opvolgers achtergelaten. De beweging is sinds de de vermissing van Garang bekend werd, direct in spoedoverleg gegaan, maar vooralsnog zonder resultaat.