Kennelijk is de regering ervan overtuigd geraakt dat zij niet kan overleven als zij niet voor een economische ommekeer kan zorgen, zeggen economen en politiek analisten.

Het besluit van het Internationaal Monetair Fonds, vorige week, om Zimbabwes schuld van 900 miljoen dollar in te vorderen, waardoor het land de kans loopt uit het IMF te worden gezet, heeft de crisis tot een kookpunt gebracht. Dit land is zo bankroet dat zelfs 10 miljard dollar Mugabe niet kan redden”, zei John Makumbe, politicoloog aan de Universiteit van Zimbabwe.

Hoewel de regering verzekerde dat een keer ten goede aanstaande was, vroeg Mugabe ZuidAfrika om een lening van 1 miljard dollar (830 miljoen euro) en reisde hij naar China in de hoop daar een kredietlijn te kunnen openen. Zo te horen heeft hij niet veel meer losgekregen dan een paar computers, vage aankondigingen van zakelijke transacties, leningen voor de aanschaf van twee elektrische generatoren en 5 miljoen euro aan voedselhulp. Mogelijk heeft hij bij thuiskomst nog iets te melden, maar over een Chinese kredietlijn heeft niemand ook maar iets vernomen.

De ZuidAfrikaanse president, Thabo Mbeki, wakkerde de vrees voor een ineenstorting van Zimbabwe aan toen hij zondag een pleidooi hield voor het verstrekken van een krediet aan Zimbabwe, met de volgende woorden: We willen niet dat Zimbabwe naast ons instort. ZuidAfrika zou alle gevolgen daarvan op zijn brood krijgen.” Mbeki liet ook doorschemeren dat er een eind zou komen aan zijn beleid van stille diplomatie jegens Zimbabwe. Voorwaarde voor een lening zou onder andere zijn dat Zimbabwe zijn monetaire systeem stabiliseert en afstapt van zijn dubbele munt, zei hij.

Dit is geen stille diplomatie meer, dit is eerder financiële diplomatie”, zei Makumbe in een telefonisch vraaggesprek. Als hij geen voorwaarden stelt, financiert hij repressie in Zimbabwe.”

Maar zelfs met voorwaarden ligt een lening politiek slecht in ZuidAfrika. De oppositiepartijen voeren er actie tegen. Zij zeggen dat het geld moet worden gebruikt om de legioenen armen in eigen land te helpen.

Mbeki oefende kritiek op de centrale bank van Zimbabwe voor het financieren van onderdelen van Mugabes fel omstreden campagne tegen straathandel en sloppenwijken. Dat is geen normale functie van een centrale bank, zei hij. Zimbabwaanse ministers verklaarden de schoonmaakactie donderdag voor beëindigd, maar volgens de oppositie ging die gewoon door.

Zimbabwe bevindt zich al jaren op de rand van economische ineenstorting, volgens westerse waarnemers vooral tengevolge van wanbeleid, corruptie en een volslagen gebrek aan fiscale discipline. De teloorgang zette in met uitkeringen aan oorlogsveteranen die de regering zich niet kon veroorloven en werd versneld door een rigoureuze landhervorming, die de landbouw, tot dan de belangrijkste bron van inkomsten, vrijwel geheel verwoestte.

Vandaag heeft Zimbabwe een toestand bereikt die er nog nooit slechter uit heeft gezien”, zei Tony Hawkins, hoogleraar economie aan de Universiteit van Zimbabwe. Maar economieën storten niet in, ze strompelen voort.”

John Robinson, een particulier econoom in Harare, zei dat het bruto binnenlands product van Zimbabwe de afgelopen zeven jaar met 50 procent is gekrompen en nog steeds krimpt. Hij voorspelde dat de inflatie dit jaar zal oplopen tot 1000 procent. Robinson is het met Hawkins eens dat de economie van een land niet echt kan instorten. Je kunt die niet opdoeken, zoals een bedrijf dat failliet gaat”, zei hij. Maar delen ervan storten wel degelijk in. Het lijkt op een trein die de heuvel af rijdt terwijl de wielen eraf vallen.” In Zimbabwe zijn die afvallende delen de ernstige tekorten aan voedsel, brandstof en buitenlands geld. Gezondheidszorg, onderwijs en openbaar vervoer zijn al ingestort, zei Robinson. Bedrijven komen tot stilstand, terwijl de werkloosheid al boven de 70 procent ligt.

Makumbe vertelde dat de mensen elke morgen bij de winkels in de rij staan om het enige brood te kopen dat hun vanwege de tekorten is toegestaan. Brandstof is zo schaars, dat mensen dagen achtereen in kilometerslange rijen staan bij gesloten benzinestations. Vorige week moesten de politie en het leger beslag leggen op een particulier benzinestation om de voertuigen van de overheid van brandstof te voorzien, zei hij.

Volgens Robinson moet Zimbabwe worden vergeleken met Somalië, dat sinds 1991 in politieke en economische anarchie verkeert. Dat is de richting die we uitgaan als we niet van koers veranderen”, zei hij. Een land kan onbestuurbaar worden als zelfs de regering zich niet meer kan verplaatsen.”