Dat betoogde de politicologe Erna Rijsdijk zaterdag tijdens een themamiddag in Amsterdam van IKON, IKON-pastoraat, het Interkerkelijk Vredesberaad en de Raad van Kerken over ”Srebrenica, tien jaar later”.

„Ik denk daarbij aan de manier waarop de grenzen van Europa worden afgebakend, aan de steeds grotere nadruk op „het eigene” van onze cultuur zonder daarbij de afhankelijkheid van „het andere” te erkennen, maar ook aan het nieuwe fenomeen van slagbomen die hele nieuwbouwwijken afgrenzen van de boze buitenwereld”, aldus Rijsdijk, die werkt aan een proefschrift over Srebrenica.

„In die zin is de enclavepolitiek en het instellen van veiligheidszones een hypermodern fenomeen”, zei Rijsdijk, verbonden aan de universiteit van Newcastle-upon-Tyne in Engeland. Een beperkte historische benadering van het drama van Srebrenica verdoezelt volgens haar het feit dat onze samenleving als geheel in de greep is van een enclavepolitiek.

Daarbij hoort volgens haar ook een ethiek waarin begrippen zoals neutraliteit, onpartijdigheid en objectiviteit centraal staan. „Een ethiek die tandeloos is gebleken ten aanzien van ernstige schendingen van mensenrechten, omdat een verkrampte defensieve houding het zicht op belangrijke morele keuzes benam.”

De aanhoudende vraag naar wie de schuld heeft aan de val van Srebrenica is volgens dr. Rein Nauta, hoogleraar godsdienstpsychologie aan de Universiteit van Tilburg, „vooral een poging het gevoel van schaamte te bedekken waarmee deze hele affaire omgeven is.”

Bij de Nederlandse militairen die niet in staat bleken de enclave te verdedigen en de moslims te beschermen, speelt vooral schaamte een rol, aldus Nauta. „Schaamte ontstaat wanneer we niet blijken te zijn die wij wensten dat we waren. Schaamte resulteert als wij anders blijken te zijn dan het beeld waarin wij zelf graag zouden geloven en anderen doen geloven.”