Invloedrijke filosoof verlaat de polder
Invloedrijk, maar niet uit op macht. Een zelfbewuste ex-bankier, maar met een grote maatschappelijke betrokkenheid. Dat zijn karakteristieken van Herman Wijffels. April volgend jaar vertrekt hij als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER).
„Ik ben de man achter niemand. Ik ben de man achter mijzelf. Ik hecht zeer aan onafhankelijkheid”, zei Wijffels in de jaren negentig, toen de prominente CDA’er gevraagd werd of hij de inspirator was van toenmalig CDA-leider Elco Brinkman. Als de christen-democraten in het voorjaar van 2002 opnieuw de grootste partij van Nederland worden, wordt zijn naam zelfs als minister-president genoemd.
De in 1942 in IJzendijke (Zeeuws-Vlaanderen) geboren Wijffels treedt na zijn studie economie in dienst van het ministerie van Landbouw. Na enkele jaren als algemeen secretaris van het werkgeversverbond NCW komt hij in 1981 bij ’zijn’ Rabobank terecht.
In de jaren tachtig maakt de filosofisch ingestelde Wijffels naam als de jongste topbankier van Nederland. Op 44-jarige leeftijd komt hij aan het hoofd te staan van de Rabobank, die sterk wortelt in de agrarische sector.
Het meest lijkt Wijffels zich aangetrokken te voelen tot het maatschappelijk speelveld. Hij raakt betrokken bij de verzelfstandiging van de NS en de Stichting Ter Zake, die plannen ontwikkelt voor de snel veranderende landbouwsector.
In 1996 wordt Wijffels daarnaast lid van het presidium in het kennisdebat Kennis voor Morgen en later ook lid van de raad van toezicht van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Een andere nevenactiviteit is zijn rol in een alfabetiseringscampagne. Daarnaast heeft Wijffels deze zomer een nieuwe code voor goed bestuur van de goede doelen geschreven. Verder is de liefhebber van beeldhouwkunst commissaris bij Sara Lee/DE en vervulde hij die functie bij DSM en HBG.
Door de vele speculaties over het premierschap komt zijn benoeming in september 1998 tot voorzitter van de Sociaal-Economische Raad als een verrassing. Toenmalig CDA-leider De Hoop Scheffer reageert enthousiast, maar ook PvdA en VVD begroeten met instemming de benoeming van het vleesgeworden poldermodel.
In de SER krijgt Wijffels de moeilijke taak om werknemers en werkgevers op een lijn te houden. In dit adviesorgaan van het kabinet wint Wijffels snel het vertrouwen van de onafhankelijke kroonleden, de vakbonden en de werkgevers en in 2002 schaart hij de bonden en de werkgevers achter een nieuwe opzet van de WAO. In de voorgaande twintig jaar lukte het de politiek niet om deze open zenuw van de sociale zekerheid te hervormen.
Wat Herman Wijffels in april na zijn voorzitterschap van de SER precies gaat doen, is niet duidelijk. Dat zijn agenda vol blijft staan door het voorzitterschap van Natuurmonumenten en raden van toezicht van het Rijksmuseum en het Universitair Medisch Centrum Utrecht, staat echter vast.