Afgelopen zaterdag werd bekend dat demissionair minister Zalm als nieuwe leider van de VVD indringende gesprekken gaat voeren met de oude liberale garde. Hij zei dat na afloop van een kennismakingsgesprek met de zogeheten partijbaronnen, de voorzitters van de provinciale VVD-afdelingen. De baronnen hebben veel kritiek op de samenstelling van de VVD-kieslijst, die vernieuwing onmogelijk heeft gemaakt.

Doordat de VVD-fractie 14 van de 38 kamerzetels moest inleveren, bestaat de fractie nu vooral uit oud-bewindslieden en kamerleden met meest jarenlange ervaring. Veelbelovende talenten zoals kamerlid Wilders vielen buiten de boot. De VVD-baronnen willen dat een aantal van hun eigen oud-bewindslieden opstapt.

Daarbij worden vooral de namen genoemd van de demissionaire ministers Jorritsma van Economische Zaken en Van Aartsen van Buitenlandse Zaken. Ook minister De Grave van Defensie, oud-partijleider Dijkstal en vice-fractievoorzitter Cornielje staan op de nominatie om afgevoerd te worden. Enkele baronnen willen verder dat oud-kamerleden die op de lijst tussen de plaatsen 23 en 30 staan geen aanspraak maken op de openvallende plaatsen.

Fractieleider Zalm, die zelf nog geen namen noemde, zal geen dwang toepassen. Hij heeft er vertrouwen in dat de indringende gesprekken die hij gaat voeren, zullen leiden tot het vrijwillige vertrek van oudgedienden. Voor het verwijt van kiezersbedrog hoeven zij wat hem betreft niet beducht te zijn, omdat de kiezer juist vernieuwing van de politiek wil zien.

CDA-leider Balkenende maakte voor de televisie overigens duidelijk dat de oudgedienden wat hem betreft niet erg welkom zijn in een nieuw kabinet. Volgens de gedoodverfde nieuwe premier heeft de kiezer duidelijk gemaakt dat hij van de oude gezichten af wil. Het CDA komt daarom niet met grote namen uit het verleden als het straks gaat om de verdeling van de ministersposten.

„Ik heb het signaal van de kiezers begrepen”, aldus Balkenende. „Ze willen een andere uitstraling, dualisme en daadkracht. Bij de personele invulling zal het CDA streven naar nieuwe gezichten.” VVD-leider Zalm benadrukte vorige week nog dat zijn voorganger Dijkstal wat hem betreft best nog een keer minister of zelfs vice-premier zou kunnen worden.

Ook binnen de PvdA gaan stemmen op dat oud-bewindslieden het veld moeten ruimen. Daarbij vallen de namen van De Vries van Binnenlandse Zaken, Netelenbos van Verkeer en Waterstaat en Adelmund van Onderwijs. Als er een nieuwe partijleider is, zou ook de huidige fractievoorzitter, oud-Kamervoorzitter Van Nieuwenhoven, van het politieke toneel moeten verdwijnen. Minister Pronk van VROM stapte vorige week uit eigener beweging al op.

Demissionair staatssecretaris Van der Ploeg vindt dat staatssecretaris Benschop van Buitenlandse Zaken „zich ook eens achter het oor moet krabben.” Benschop was aanvoerder van het campagneteam van zijn partij en volgens Van der Ploeg medeverantwoordelijk voor het historische verlies van de PvdA.