De Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) schrijft voor dat de CGB deze wet om de vijf jaar evalueert. In 1999 zijn de ervaringen uit de eerste vijf jaren geëvalueerd en nu is de wet toe aan zijn tweede evaluatie.

De commissie heeft het rapport de titel ”Het verschil gemaakt” meegegeven, omdat een van de belangrijkste conclusies van het onderzoek is dat steeds meer oordelen en aanbevelingen worden nageleefd. Dit percentage steeg van 66 procent in 2001 naar 84 procent in de eerste helft van 2004.

Het blijkt dat aangeklaagde partijen bekritiseerde beslissingen alsnog terugdraaien of dat ze structurele maatregelen nemen om inbreuken op de wet voortaan te voorkomen.

Ook de rechter kent in de meeste gevallen waarde toe aan het CGB-oordeel. In 61 procent van de door de commissie behandelde zaken waar alsnog een rechter aan te pas komt, volgt die de uitspraak van de CGB.

De commissie is positief over de AWGB in zaken waarin mensen werden achtergesteld op grond van hun ras, nationaliteit of godsdienst. „Zo gaf de wet allochtonen toegang tot werk, horeca en onderwijs. Maar de AWGB biedt ook handvaten om grenzen te stellen aan die bescherming: veiligheidseisen op het werk kunnen leiden tot kledingeisen, net als de noodzaak van open communicatie tussen leraar en leerling.”

Wel pleit de commissie ervoor dat voorkeursbehandeling voortaan wordt toegestaan als er sprake is van structurele achterstelling. Ook zou de overheid meer voorlichting moeten geven over de gelijkebehandelingswetgeving en de mogelijkheid om klachten in te dienen wegens discriminatie.

Uit onderzoek blijkt dat tussen de 1,6 en 2 miljoen inwoners van 18 jaar en ouder op de een of andere wijze zelf discriminatie of ongelijke behandeling heeft ervaren en dat slechts een fractie van de slachtoffers daadwerkelijk overgaat tot het indienen van een verzoek.