Ed Hendrich (LPF)
LPF / Hendrich; NIPO: 28 zetels; Interview: 24

Donderdag, als de verkiezingsuitslag binnen is, wil Ed Hendrich, nummer 30 op de Lijst Pim Fortuyn, graag zijn reactie geven. Woensdag houdt hij zijn mond echter zorgvuldig gesloten. „Natuurlijk is het spannend”, geeft hij toe, „maar meer kan ik nu niet zeggen. We hebben met alle mensen van de LPF afgesproken dat we tot 16 mei geen uitspraken doen in de media. Onze nummer zes, Mat Herben, doet alle woordvoering naar buiten toe.”

De verkiezingsuitslag moet woensdagavond duidelijk maken of de 61-jarige Hendrich alsnog aan een politieke carrière kan beginnen. Eerder was hij actief binnen de RPF. Hij reageert dan ook opgewekt als hij verneemt dat er een journalist van het Reformatorisch Dagblad aan de lijn is. „Die krant ken ik goed. Ik heb RPF-leider Leerling nog geassisteerd.”

Toen Pim Fortuyn begin dit jaar door Leefbaar Nederland aan de kant werd gezet, vond Hendrich dat de man groot onrecht werd aangedaan. Nadat was gebleken dat Fortuyn overwoog met een eigen lijst aan de verkiezingen mee te doen, stuurde Hendrich hem een brief. Daarin bracht hij onder meer zijn politieke RPF-ervaring naar voren. Het resulteerde in een dertigste plaats op de lijst.

Pim Fortuyn bracht zijn lijst in korte tijd op 25 zetels. De NIPO-peiling die een week na zijn dood uitkwam, suggereerde dat de aanhang nog verder groeit. Dus ook dat een kamerzetel voor Hendrich binnen handbereik is. De kleine zelfstandige uit Eindhoven deed woensdagmorgen zijn geel-blauwe partijstropdas om en toog naar Den Haag, waar de LPF in hotel Des Indes de uitslagen afwacht. Een monsterzege wordt het; de vraag is of Hendrich een zetel zal bemachtigen. (Peter van Olst)

Godelieve van Heteren (PvdA)
PvdA / Van Heteren; NIPO: 25; Interview: 26

De nummer dertig op de PvdA-kandidatenlijst, mevrouw Godelieve van Heteren, is optimistisch over haar kansen. In de peilingen staat de PvdA weliswaar op zo’n 25 zetels, maar „die geloof ik niet.” Volgens de kandidaat, die van zichzelf zegt dat ze „in de grijze zone” zit, is er sprake van „een tweespalt in de beeldvorming. De peilingen zijn grimmig, maar als ik in het land met de mensen praat, kom ik tot een ander beeld: er is steun voor ons.”

Ze vindt het niet terecht dat PvdA-lijsttrekker Melkert zwaar onder vuur ligt. „Dat hij niet zo aanspreekt, daar kan ik me iets bij voorstellen. De partij bestaat echter niet alleen uit de lijsttrekker. Politiek is meer dan alleen gezellig kunnen babbelen op de buis. Het moet om de inhoud gaan. Je hebt natuurlijk mensen nodig met ’smoel’, maar ook vaklui. Daar is Melkert er één van.”

Het verwijt dat de PvdA te regentesk is geworden, wijst Van Heteren van de hand. „De partij is juist bezig met een vernieuwingsslag. De nieuwe mensen op de lijst zijn juist niet groot geworden in Den Haag of op het partijkantoor aan de Amsterdamse Herengracht. De nieuwe kandidaten zijn mensen uit de praktijk. Daar ben ik er zelf één van.” Van Heteren is afgestudeerd arts.

De verkiezingscampagne heeft de PvdA-kandidaat als onwerkelijk ervaren. „Ik was ervoor om de campagne na de begrafenis van Fortuyn op sobere wijze voort te zetten. Want op dit moment wordt er maar één campagne gevoerd, die van de Lijst Pim Fortuyn. Zij vullen de zendtijd die is vrijgekomen.” Van Heteren heeft begrip voor de vele emoties die naar buiten gekomen bij Fortuyns aanhangers, maar ze vertrouwt erop dat de kiezers woensdag weer „nuchter” zijn. (Gerard Vroegindeweij)

Wilders (VVD)
VVD / Wilders; NIPO: 25; Interview: 25

Toen zittend VVD-kamerlid Geert Wilders in november vorig jaar „rugnummer dertig” kreeg, stond zijn partij in de peilingen nog op 42 zetels. „Het leek een veilige plaats, een plaats die zekerheid bood”, blikt hij terug. Maar in februari bleek het toch nog heel spannend te worden. De VVD dook toen, vooral door de opkomst van Fortuyn, voor het eerst in jaren onder de dertig zetels.

„Sindsdien moet ik echt voor mijn zetel vrezen”, zegt het gevierde liberale kamerlid, dat als een van de drie houwdegens van de VVD-fractie een prominente rol in de campagne kreeg toebedeeld. „Ik ga ervan uit dat het nog moet kunnen. We kunnen woensdagavond op twintig zetels uitkomen, maar het kunnen er ook nog dertig zijn. De onzekerheid is groot, maar ik blijf erin geloven. Ik ben bewust nog niet op zoek naar een andere baan.”

Voor Wilders persoonlijk ligt de „kritische ondergrens” ergens tussen de 20 en 25 zetels. „Als de VVD tussen de 25 en 30 zetels scoort, moet ik tijdelijk mijn biezen pakken, maar ben ik nog voor het einde van het jaar terug in de Kamer”, stelt hij. „Mocht de VVD opnieuw deel uitmaken van de coalitie, dan zullen diverse mensen uit de top van de lijst doorschuiven naar het kabinet. Mocht dat niet gebeuren, dan zijn er altijd wel enkele oud-bewindslieden die vertrekken uit de landelijke politiek. Dat is gewoon de ervaring.”

Wanneer de VVD alsnog meer dan dertig zetels in de wacht zou slepen, dan is dat volgens Wilders „echt goed nieuws.” Dat dit nog altijd een fors verlies zal zijn ten opzichte van de huidige 38 zetels, daar maalt hij niet om. Hij wijst erop dat alle partijen last hebben van de opkomst van nieuwe politieke partijen, vooral van de Lijst Pim Fortuyn.

Hoe groot is de spanning? „Och, ik heb de tijd gehad om aan het idee te wennen dat mijn dertigste plek geen zekerheid meer biedt.” (Peter van Olst)

Mastwijk (CDA)
CDA / Mastwijk; NIPO: 31; Interview: 35

CDA-kandidaat Jan Mastwijk acht de kans groot dat hij daadwerkelijk in de Kamer komt. „Mijn partij lijkt in de lift te zitten.” Veel burgers die op Fortuyn wilden stemmen, zo hoort de 52-jarige ambtenaar uit Hoogeveen om zich heen, keren zich na diens dood af van de LPF. „Maar ze willen beslist niet op paars stemmen. Dat speelt ons in de kaart.”

Nu zijn partij in de peilingen op 30 tot 35 zetels staat, zit Mastwijk, CDA-fractievoorzitter in de Staten van Drenthe, gebeiteld. Toch? „Dat moet je ook weer niet te snel zeggen. In het CDA is men gek op voorkeursacties voor regionale kandidaten. Onder mij op de lijst staan er algauw een stuk of drie die daarmee bezig zijn. Die hebben meer geld te besteden dan ik. Ze hoeven maar zo’n 18.000 stemmen te halen en ze passeren mij.”

Eén ding scheelt: „Die voorkeursacties worden vooral in Limburg gehouden. Verschillende kandidaten zitten daar dus in dezelfde vijver te vissen. In Drenthe ben ik de enige. Ha, ha.”

”Wees attent, stem een Drent”, stond geschreven op de caravan waarmee Mastwijk de afgelopen weken zijn provincie rondtrok. Helemaal kloppen deed het niet, geeft hij toe. „Oorspronkelijk kom ik uit het westen. Maar ik woon nu al zeventien jaar in Hoogeveen. Door mijn politieke activiteiten ken ik de provincie op m’n duimpje. En daar gaat het om: dat Drenthe adequaat vertegenwoordigd is in Den Haag.”

Hoewel het CDA de partij wil zijn van de regio’s, stond Mastwijk, als eerste Drent op de lijst, aanvankelijk slechts op de 31e plaats. „Na enig lobbywerk hebben de plaatselijke afdelingen mij één plek hoger gezet. Dat is niet veel, maar het kan woensdagavond nét het verschil maken.” (Addy de Jong)