Dat concludeerde een onafhankelijke commmissie onder leiding van voormalig minister van Justitie, W. Sorgdrager, woensdag. De commissie deed in opdracht van de gemeenteraad onderzoek naar het management en de kostenbeheersing van de metrolijn na het bekendworden vorig jaar van een kostenoverschrijding van 92 miljoen euro. Dit slechte nieuws leidde tot veel irritatie en frustratie bij de gemeenteraadsleden.

„De gemeente heeft risicobeheersing niet de grootste prioriteit gegeven", zei Sorgdrager in een toelichting op het stadhuis. De gemeente moet een permanente organisatie opzetten voor het beheersen en inschatten van de risico’s, luidde de aanbeveling van de commissie. Tot die tijd mag de gemeente niet garanderen dat er geen nieuwe kostenoverschrijdingen zullen komen.

Als risicofactor wees de commissie onder meer op de afhandeling van stelposten en claims (meer dan 1500 stuks). „Die zijn nog onvoldoende in kaart gebracht". Ook wees de commissie op een BTW-ruzie met het Rijk. Het ministerie van Financiën weigert BTW terug te storten die door het projectbureau Noord-Zuidlijn is betaald tot aan 2003. Het gaat om een bedrag van 15 miljoen euro. De gemeente Amsterdam heeft een rechtszaak hierover gewonnen, maar het ministerie is in hoger beroep gegaan.

Voorts zijn er risico’s rond de contracten met de bouwbedrijven. De gemeente slaagde er niet in de bouwrisico’s bij de bouwbedrijven neer te leggen. Doordat de gemeente nu zelf toezicht moet houden, zullen ook de kosten die hiermee gepaard gaan „naar verwachting toenemen". Een ’mediator’ moet het wantrouwen tussen de bouwers en het projectbureau wegnemen en stelposten en claims afhandelen, adviseert de commissie-Sorgdrager.

Tegelijkertijd verscheen woensdag ook een rapport van het Britse onderzoeksbureau Faithful & Gould, die keek naar de bedrijfsmatige kant van het project. Ook zij vinden dat de gemeente de financiën beter moet beheersen. „Duidelijk is dat een meer rigoureuze aanpak van het financiële management noodzakelijk is om het project te kunnen opleveren binnen een realistische en betrouwbare begroting”, luidde de conclusie. Het college en de ambtenaren van de gemeente Amsterdam hebben op hoofdlijnen wel goed gefunctioneerd, vinden de commissie Sorgdrager en Faithful & Gould.

Verantwoordelijk wethouder M. van der Horst wil nog geen reactie geven. De 1,6 miljard kostende metrolijn verbindt Amsterdam Noord met het zuiden van de stad. De Noord Zuidlijn moet eind 2011 klaar zijn.