”Werkwoorden van de ethiek”
Auteur: Jacques de Visscher
Uitgeverij: Klement/Pelckmans, Kampen, 2004
ISBN 90 77070 62 1
Pagina’s: 108
Prijs: € 16,50. In vijftig kleine hoofdstukken behandelt Jacques de Visscher (1943), filosoof in Gent en Nijmegen, vijftig werkwoorden die als satellieten cirkelen rond het grote doel van ons bestaan: een leven te leiden dat goed, godvruchtig en rechtvaardig is.

De Visscher kent aan deze werkwoorden een bezinnende en tussen mensen onderling bindende waarde toe. Hij noemt ze ”werkwoorden van de ethiek”. Om een voorbeeld van De Visschers manier van hardop denken te geven, kies ik het werkwoord ”toewijden”. De Visscher onderkent de waarde van de zorg voor de andere mens, maar de toewijding is zelfs nog meer dan de zorg: „In de toewijding zetten wij ons in voor iemand, voor een concrete persoon, omdat hij is zoals hij is, niet om hem aan de deugdzaamheid van onze prestatie te onderwerpen. We hebben het dan ook over het feit dat wij de ander toegewijd zijn. Erotiek, liefde en opvoeding zijn daarom niet van de orde van de loutere zorg, maar van de toewijding die behoedzaam onderkent dat zij werkzaam is in het domein van het gewijde, in wat heilig is.”

En onder de noemer ”reguleren” zegt De Visscher onder meer: „Beschaving en cultuur vormen het antwoord op datgene wat ons het meest bevreest, met name de ontwrichting van ons bestaan die de herbergzaamheid van onze woonplaatsen en van de omgeving op de helling zet.” Zulke zinnen haken zich vast in hoofd en hart van de lezer en leiden tot de reactie: komt dit overeen met mijn gevoel en met mijn handelen?

Voorlezen
Uiteraard heb ik dit ”Werkwoorden van de ethiek” niet in één dag uitgelezen. Daarmee zou ik de rijkdom van gedachten schromelijk onrecht hebben gedaan. Alle hoofdstukken zijn uitnodigend en in een plezierige toon geschreven, maar ze eisen van de lezer wel dat zij/hij de inhoud aandachtig tot zich laat komen. Het mooiste zou zijn -en dat ga ik ook doen- om elke dag een hoofdstukje over een werkwoord van de ethiek te lezen, beter nog: aan dierbare mensen in je omgeving voor te lezen en gezamenlijk van commentaar te voorzien.

Je voelt je als lezer zeer welkom in dit boek. Daarnaast doet het een serieus appèl op je om mee te denken en niet gauw ja en amen te zeggen. De Visscher schroomt niet om kwalijke zaken in ons leven met naam en toenaam te noemen. Zo constateert hij in het hoofdstuk ”zondigen” dat er een enorme banalisering en ontwaarding van het begrip zonde heeft plaatsgevonden, dat er aan de andere kant een benauwende zucht naar politieke correctheid in onze samenleving heerst die als een speurhond zoekt naar bijvoorbeeld vormen van discriminatie.

Jacques de Visscher laat ons meedenken over ”begeren”, ”verlangen”, over ”troosten”, ”willen”, ”wonen” en nog veel meer. Ik heb tot mijn vreugde gemerkt dat jonge studenten zich door deze ”Werkwoorden van de ethiek” zeer geïnspireerd voelen.