Dat zegt de algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, drs. P. J. Vergunst, in een toelichting op het voorstel dat op de komende ledenvergadering in stemming wordt gebracht. Er is een tweederde meerderheid van de aanwezige leden nodig om de statutenwijziging door te voeren. In de Waarheidsvriend, die morgen verschijnt, wordt nader op voorstel ingegaan.

In artikel 4 van de statuten staat dat de Gereformeerde Bond ten doel heeft „te arbeiden tot verbreiding en verdediging der Gereformeerde Waarheid in het midden van de Nederlandse Hervormde (Gereformeerde) Kerk, om mede daardoor te komen tot oprichting van de Hervormde Kerk uit haar diepe val en tot wederverkrijging van haar plaats in het midden van ons volk, haar vanouds door de Heere aangewezen, met vasthouding aan de Dordtsche Kerkorde van zestienhonderd negentien.”

„Omdat de Nederlandse Hervormde Kerk op 1 mei 2004 is opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland, moet er een wijziging plaatsvinden in dit artikel en in artikel 1, waarin de officiële naam genoemd wordt”, aldus Vergunst. „Het ligt tamelijk voor de hand dat de naam wordt: ”De Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland”, terwijl daar nu staat: ”De Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk”. Waar de naam ”hervormd” tot in lengte van jaren zal blijven klinken in de aanduiding van gemeenten en predikanten, gaat het de Gereformeerde Bond vanouds om het gereformeerde karakter van de kerk, in haar belijden en haar spreken. Artikel 15 van de statuten meldt echter dat artikel 4 niet gewijzigd mag worden. Omdat artikel 4 verwees naar de Hervormde Kerk, moesten we toch naar dit artikel kijken.”

Er leken aanvankelijk twee denklijnen mogelijk, aldus Vergunst. „Of je moet de vereniging opheffen en een nieuwe vereniging oprichten. Maar dat is eigenlijk geen optie. Of we gaan er wat rekkelijker mee om, omdat niet wij veranderd zijn of onze grondslag anders beleefd wordt, maar de context anders werd. Het Burgerlijk Wetboek voorziet namelijk in een ontsnappingsclausule als het niet te wijzigen artikel, door de omstandigheden, redelijkerwijs gezien wel gewijzigd moet worden. Na uitvoerig beraad, zowel in het bestuur en op de vorige jaarvergadering als daarna met een afvaardiging van onze leden en na consultering van enige juristen, hebben we voor een derde weg gekozen, het opnemen van een aanvullend artikel in de statuten, namelijk 4bis. Daarin staat: „Doordat de Nederlandse Hervormde Kerk zich op 1 mei 2004 met de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden heeft verenigd tot de Protestantse Kerk in Nederland, vindt de arbeid van de vereniging -verbreiding en verdediging van de gereformeerde waarheid- sindsdien plaats in het midden van de Protestantse Kerk in Nederland om mede daardoor te komen tot een voluit hervormde, gereformeerde kerk, zoals beoogd in artikel 4.” We geven met deze toevoeging aan dat de omstandigheden veranderd zijn, maar dat onze grondslag en ons doel hetzelfde zijn gebleven.”

Het bestuur van de Gereformeerde Bond stelt, juist omdat de vereniging naar eigen zeggen altijd midden in de kerk heeft willen staan, het lidmaatschap open voor alle meerderjarige personen die behoren tot „(de gemeenschap van) een van de gemeenten waaruit de Protestantse Kerk in Nederland bestaat en instemmen met de grondslag en de doelstelling van de vereniging.” Voor deze formulering zegt de Bond gekozen te hebben om ook die gemeenteleden die niet ingeschreven willen staan in de PKN maar die wel willen meeleven met een hervormde gemeente, de mogelijkheid te geven volwaardig lid te blijven of te worden van de Gereformeerde Bond met alle rechten en plichten.

Veel hervormde gemeenten in de Protestantse Kerk hebben namelijk de kerkordelijke mogelijkheid van het inschrijven van mensen in het zogenaamde ”Blijkgeversregister” aangegrepen om die leden, die wel plaatselijk hervormd wilden blijven maar landelijk geen lid wilden worden van de PKN, bij de gemeente te houden. Formeel gezien zijn de ingeschrevenen in dit register geen doop- of belijdend lid van de Protestantse Kerk, maar behoren zij -volgens de kerkorde- wel tot de gemeenschap van de gemeente. Het moderamen van de synode heeft eerder reeds uitgesproken dat de mensen die ingeschreven staan in dit register ook mogen deelnemen aan de sacramenten.

Vergunst: „Dit betekent dat iedereen die met een gemeente binnen de Protestantse Kerk meeleeft, lid kan worden, wanneer hij of zij onze grondslag onderschrijft. Wel blijft het zo dat het hoofdbestuur in principe beslist over de toekenning van het lidmaatschap van de Bond. Dat is nu ook zo. Het gebruik dat er met predikanten die lid willen worden een kennismakingsgesprek plaatsvindt, blijft ook gehandhaafd.”

Ook niet-hervormde predikanten in de PKN kunnen dus lid worden van de Bond?

„Juist omdat we een vereniging zijn die zich richt op genezing van de hele kerk, een beweging die een verantwoordelijkheid ziet voor de breedte van de kerk, is die mogelijkheid er. Maar ook nu weer: alleen wanneer ingestemd wordt met grondslag en doel van de vereniging.”

Dus ook luthersen in de PKN kunnen lid worden van de Gereformeerde Bond?

„Lutheranen die lid willen worden, moeten onze grondslag onderschrijven: het Woord van God en de Drie Formulieren van Enigheid. Op het moment dat lutherse predikanten lid van de Gereformeerde Bond willen worden, zullen ze geen luthers predikant meer willen zijn, denk ik.”

De Gereformeerde Bond kiest een andere koers dan bijvoorbeeld de Bond voor Hervormde Vrouwenverenigingen op gereformeerde grondslag.

„De Gereformeerde Bond zal evenmin als de vrouwenbond leden uitschrijven die na 1 mei een andere keuze gemaakt hebben. Leden van de Hersteld Hervormde Kerk kunnen op dezelfde wijze betrokken blijven bij onze vereniging als mensen uit andere kerken dat voorheen waren, namelijk als gastlid. De eerlijkheid gebiedt daarbij te zeggen dat de meeste leden die zich hebben aangesloten bij de HHK hun lidmaatschap hebben opgezegd. Allereerst heeft de Gereformeerde Bond zelf een taak die nauw verbonden is met de weg van de kerk. Op basis van het gereformeerd belijden hebben hervormd-gereformeerden vanouds een roeping voor heel de kerk gezien. Een weg buiten de kerk, of los van de kerk, is nooit als optie beschouwd. Het is in onze dagen van belang dat te onderstrepen.

Een mannen- en een vrouwenbond hebben een andere taak binnen de kerk. Tegelijk dient dit werk ook de opbouw van de gemeente en daarmee van de kerk. Een plaatselijke vereniging staat als het goed is niet los van het beleid van de kerkenraad. In deze tijd hebben we helderheid nodig over waar je kerkelijk staat, ook om de arbeid niet blijvend te frustreren. Ik verwacht dat het beleid van de vrouwenbond in diverse gemeenten spanning zal blijven geven. En spanningen hebben we helaas al genoeg gehad, die gun ik niemand meer.”