Een speciale eenheid van de Stasi schoot de toen 32-jarige tegenstander van het DDR-regime dood terwijl hij een van de beruchte automatische schietinstallaties aan de grens tussen Oost- en West-Duitsland probeerde te demonteren.

De twee oud-officieren, 61 en 70 jaar oud, hadden volgens de aanklacht een draaiboek opgesteld waarin werd bepaald dat grensschenders „opgepakt of vernietigd” moesten worden. Ook sprak het document over „liquidatie van de daders.” De jongste van de twee mannen verklaarde voor de rechtbank dat geen van deze uitdrukkingen in het militaire spraakgebruik van destijds betekende dat mensen gedood moesten worden. Er zou alleen arrestatie mee worden bedoeld en vuurwapens zouden alleen in noodgevallen mogen worden gebruikt.

Gartenschläger werd op zijn 17e tot levenslang veroordeeld vanwege het schilderen van tegen het DDR-regime gerichte leuzen en het in brand steken van een leegstaande schuur. West-Duitsland kocht hem in 1971 vrij. Daarna hielp Gartenschläger 31 DDR-burgers naar het Westen te vluchten. Ook demonteerde hij aan de Duits-Duitse grens twee van de beruchte automatische schietinstallaties van het type SM-70, een kruising tussen een landmijn en een machinegeweer. Bij zijn poging een derde te demonteren werd hij door een speciale eenheid van de Stasi doodgeschoten.

Drie voormalige grensbewakers, ondergeschikten van de officieren, stonden in 2000 al voor de rechtbank. Zij werden vrijgesproken omdat volgens de rechtbank niet kon worden uitgesloten dat zij uit zelfverdediging op de gewapende Gartenschläger hadden geschoten. De advocaat van de beide officieren beroept zich op deze uitspraak. Verder beweren de twee dat een andere, inmiddels overleden officier het bevel voerde over de actie waarbij Gartenschläger om het leven kwam. De zaak tegen een vierde, inmiddels 90-jarige officier is in verband met diens leeftijd geseponeerd.

De 64-jarige zus van Gartenschläger liet weten genoegdoening te voelen nu de officieren 26 jaar na de dood van haar broer in het beklaagdenbankje zitten. Zij zei dat haar broer wilde de wereld laten zien dat de automatische schietinstallaties wel degelijk bestonden. De DDR-regering heeft dat lange tijd ontkend.