Vakbondsleden en kleine boeren, maar ook straatventers, werklozen en mensen uit andere achtergestelde groepen, hebben zich verenigd in het Pact tegen de Oligarchie. Ze dreigen in La Paz het parlement en andere overheidsgebouwen te bezetten. Ze eisen een hernationalisering van de olie- en gassector en garanties voor de inheemse gebieden die zich bedreigd voelen door de internationale bedrijven die de aanzienlijke brandstofvoorraden uitbaten.

Ook de Beweging naar het Socialisme (MAS), de grootste oppositiepartij, roept op tot verzet. Op 16 mei wil de partij al haar aanhangers op de been brengen. Die datum is de uiterste dag voor president Mesa om het ontwerp voor de nieuwe wet over de olie- en gassector te ondertekenen dat nu op zijn schrijftafel ligt. Het parlement keurde de tekst vorige week goed. Alleen het fiat van Mesa is nu nog vereist.

De wet voert een bijkomende belasting van 32 procent in voor privé-bedrijven die in Bolivia olie- en gasvoorraden exploiteren, boven op de 18 procent aan royalty’s die ze moeten betalen.

De linkse oppositie en het Pact tegen de Oligarchie verwerpen die oplossing. Zij willen dat privé-maatschappijen werkelijk de helft van hun winst afdragen, en dat is volgens hen bij de nieuwe wet niet het geval. Bedrijven kunnen gedeeltelijk worden vrijgesteld van de bijkomende belasting en de betalingen kunnen worden ingebracht als kosten. Zo komt het nettoresultaat een heel eind onder de 50 procent uit.

Ook de olie- en gasmaatschappijen zijn tegen de nieuwe wet. Zij vinden dat die de rechtszekerheid aantast. Bestaande contracten moeten herzien worden om de nieuwe belasting in te voeren en om duidelijk vast te leggen dat de olie- en gasvoorraden eigendom blijven van de Boliviaanse staat.

Volgens Mesa is zelfs zijn kabinet verdeeld over de zaak. Sommige ministers vinden dat de olie- en gasbedrijven rustig meer belastingen kunnen betalen, terwijl een andere fractie er de nadruk op legt dat internationale afspraken moeten worden nageleefd en dat er respect moet zijn voor buitenlandse investeringen.

Dat vindt ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Die instelling verbond dit jaar aan haar steun voor de wankele Boliviaanse economie de ernstige waarschuwing dat bestaande contracten in de energiesector niet mogen worden aangetast.

De MAS, de machtige oppositiepartij onder leiding van Evo Morales, de indiaanse leider van de cocaboeren, eist kort en goed dat 76 recente contracten tussen de Boliviaanse overheid en de private olie- en gasbedrijven in het land vernietigd worden. Alle contractanten moeten er volgens de MAS mee instemmen 50 procent royalty’s te betalen op hun inkomsten.

De 76 omstreden contracten werden tussen 1996 en 2002 ondertekend door de centrumrechtse regeringen van de presidenten Jorge Quiroga en Gonzalo Sanchez de Lozada en bedrijven als het Braziliaanse Petrobras, Repsol uit Spanje, de Amerikaanse oliebedrijven Maxus, Pan American en Exxon, en British Gas en British Petroleum.

Die bedrijven investeerden sindsdien ongeveer 3,5 miljard dollar in installaties om aardgas boven te halen en te exporteren naar Brazilië, Argentinië, Mexico en de VS. Ze hebben er vorige week mee gedreigd die investeringen stop te zetten als ze gedwongen worden nieuwe voorwaarden te accepteren.

Plannen om via de Boliviaanse aartsvijand Chili gas uit te voeren naar de VS leidden in 2003 tot grootschalig sociaal protest, waarbij 67 mensen de dood vonden. De incidenten leidden tot het vertrek van president Sanchez de Lozada. Hij werd opgevolgd door Mesa, die in principe tot augustus 2007 aan kan blijven maar al meermaals met ontslag heeft gedreigd naar aanleiding van opflakkerend sociaal protest.

Boliviaanse waarnemers maken zich zorgen dat de aanhoudende conflicten over de aardgasvoorraden en de bestuurlijke instabiliteit in Bolivia kunnen leiden tot een totale ineenstorting van de staat of zelfs tot een interventie van landen als Brazilië, Argentinië of de VS.