Met deze voorstellen wil een D66-werkgroep artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs moderniseren. Het stuk, opgesteld onder leiding van Eerste-Kamerfractievoorzitter E. H. Schuyer, ging woensdag naar de partijleden. Op 21 mei is er een eerste discussieronde over. De partij zal de nota in het najaar definitief vaststellen.

D66 wil al jaren het bijzonder onderwijs algemeen toegankelijk maken, mits de ouders de grondslag van de school respecteren. Dat vloeit voort uit de opvatting van de democraten dat de wil van ouders doorslaggevend moet zijn bij schoolkeuze voor hun kind. Invoering van een acceptatieplicht levert voor onder meer reformatorische, joodse en sommige vrijgemaakte en islamitische scholen problemen op. Orthodoxe scholen hebben op basis van hun grondslag een strikt toelatingsbeleid. Daarom wil D66 voor deze scholen een uitzondering maken. Scholen met een strikt toelatingsbeleid maken ongeveer 5 procent uit van het totale scholenbestand.

Verder stelt de D66-werkgroep voor dat ouders de bevoegdheid krijgen om de grondslag van een bestaande school te wijzigen. In de praktijk noemen betrokkenen dat ”van kleur verschieten”. De partij denkt dat de voorkeur van veel ouders niet meer overeenkomt met het huidige scholenbestand. Zo zouden ouders meer scholen willen waarin christelijke scholen samenwerken met openbare.

Voorwaarde voor grondslagwijziging is dat deze voor „een flink aantal” jaren moet gelden. Bovendien moet tweederde van de ouders ermee instemmen.

D66 wil ook ouders op openbare scholen het recht geven om de grondslag te wijzigen. De werkgroep is van mening dat openbaar en bijzonder onderwijs in principe gelijkwaardig zijn. Daarom moet het bestuur van de openbare school ook in handen komen van ouders en niet langer bij de gemeente berusten.

Verder staat in de nota dat nieuwe scholen in nieuwbouwwijken niet langer moeten worden gesticht op basis van een bestaande richting, maar op basis van leerlingenaantallen en een goed onderwijskundig plan. Na een of meer jaren moeten de ouders een richting voor de school kiezen. Deze mogelijkheid van schoolstichting moet naast de bestaande komen. Als ouders het van tevoren wel eens zijn over de grondslag van een nieuwe school, mag de identiteit van de onderwijsinstelling wel vooraf vaststaan.

Ook wil D66 de controle op de inhoud van de lessen verstevigen. De onderwijsinspectie moet opvattingen vanuit godsdienstige overtuiging niet anders beoordelen dan opvattingen die uit een andere overtuiging voortkomen. Op dit moment oordeelt de rechter milder over omstreden opvattingen als die voortkomen uit godsdienstige overtuigingen. D66 wil in het onderwijs af van dat onderscheid.